دلایل بی حس نشدن دندانها

حساسیت عصب های دندانی بسیار بالاست و عدم انجام بی حسی کامل نه تنها باعث درد شدید در مراجعه کننده می شود که در خیلی از موارد موجب می گردد که فرد نسبت به درمان های دندانپزشکی دچار ترس شود و روند درمان دندان های خود را کامل طی نکند. انجام بی حسی دندان یک کار تخصصی است که خیلی از دندانپزشکان توانایی بالایی در این کار ندارند و یا در انجام دقیق آن تمرکز کافی با به خرج نمی دهند. در برخی موارد نیز شرایط جانبی باعث می شود که بی حسی به طور کامل انجام نشود. اطلاع از دلایل بی حس نشدن دندان ها کمک می کند تا این انجام بی حسی بهتر صورت بگیرد و بیمار رضایت بیشتری از فرآیند درمان داشته باشد.

دلایل بی حس نشدن دندان ها

فرآیند بی حسی موضوعی در مواردی بازدهی و نتیجه خوبی ندارد و عصب ها همچنان در حالت آگاهی قرار دارند و فرد درد زیادی را تحمل می کند. این مساله که برای دندانپزشکان با تجربه پایین و یا عدم توانایی بالا در بی حسی اتفاق می افتد، دلایل جانبی دیگری هم می تواند داشته باشد که عدم توجه به آنها با ایجاد مشکلاتی برای بیمار همراه خواهد شد.

• تزریق با سرعت بالا: برخی از مواد بی حسی با توجه به ویژگی هایی که دارند نیاز است با سرعت پایین و به صورت آهسته تزریق شوند، اگر این مواد سریع تزریق شوند، دچار افت تاثیرگذاری می شوند و بی حسی اتفاق نمی افتد.
• تزریق در مکان اشتباه: مواد بی حسی موضعی محدوده خاصی را پوشش می دهند و به همین خاطر باید در نزدیکترین نقطه به محل جراحی و در یک موضع خاص تزریق شوند. زمانی که به دلیل حرکت لب ها یا در موارد جراحی دندان های انتهایی، متخصص به درستی به محل مورد نظر تزریق را انجام ندهد، تاثیر بی حسی به مقدار زیادی پایین می آید.
• اضطراب، ترس و استرس: سیستم عملکردی بدن با شرایطی که ایجاد می کند در وضعیت هایی به این شکل سبب می شود بی حسی کامل ایجاد نشود. نیاز است صحبت های قبلی با بیمار انجام شود، اطلاعات کافی به او ارائه شود و نگرانی و اضطراب او توسط متخصص کامل از بین برود.
• اعتیاد: مصرف مواد مخدر و الکل در دراز مدت سطح ایجاد بی حسی را در افراد تغییر می دهد. برای این افراد نیاز به انجام بی حسی در سطح بالاتری وجود دارد و باید متخصص را در جریان این موضوع قرار داد.
• مصرف داروهای مسکن: این نوع داروها نیز بر روی سیستم عصبی بدن تاثیر می گذارند و سطح واکنش را تغییر می دهند. اگر فرد به مقدار قابل توجهی در روزهای قبل از جراحی از این خانواده داروها مصرف کرده باشد، امکان بی حس نشدن دندان ها وجود دارد.
• عفونت در محل تزریق: عفونت موجود در محل تزریق با خاصیت اسیدی که ایجاد می کند مانع اثر بخشی کامل مواد بی حسی می شود و تاثیر گذاری آن را کاهش می دهد.
• عصب های فرعی در ریشه دندان: وجود عصب های فرعی جدایی از عصب های اصلی خود دندان مورد نظر، سبب انتقال درد از سیستم عصبی می شود و این بازخورد ایجاد می گردد که مایع بی حسی تزریق شده عملکردی نداشته است.

 بی حسی دندان چیست؟

انجام خدمات دندانپزشکی بعضا به صورت تهاجمی همراه با فشار و درد است. به همین خاطر نیاز است که در محدوده مورد نظر دندان به صورت موضعی بی حسی ایجاد شود. ایجاد بی حسی یک فرآیند سریع و ساده برای جلوگیری از درد در مواردی مانند کشیدن دندان، پر کردن دندان، عصب کشی دندان و … می باشد. طی فرآیند بی حسی موضعی فرد کاملا هوشیار و آگاه به محیط است و می تواند با دکتر ارتباط برقرار کند. فقط در ناحیه درمان احساس کرختی و بی حسی می کند و درد را احساس نخواهد کرد. اثر گذاری بی حسی دندان تا ۱۰ دقیقه ایجاد می شود و ماندگاری آن متناسب با نوع بی حسی، ماده استفاده شده و .. متفاوت می باشد و به صورت معمول بین نیم الی یک ساعت است.

بیشتر بدانید: علت درد کشیدن بعد عصب کشی دندان

انواع دارو های بی حس کننده دندان

تنوع و گستردگی داروها و آمپول های بی حس کننده موضعی دندان بسیار زیاد می باشد و شرکت های مختلفی در این زمینه محصولات خود را ارائه می کنند که دارای سطح بی حسی متفاوتی می باشد. متخصص با بررسی وضعیت بیمار و همچنین با اطلاع از سابقه بیمار، نوع خاصی از بی حسی را تجویز می کند. در دسته بی حس کننده های موضعی معروف ترین نام لیدوکائین است که اکثر افراد جامعه نام آن را شنیده اند و محلول های بی حسی آن نیز در داروخانه ها موجود می باشد. ترکیبات مهم دیگری که در بی حس کننده های موضعی استفاده می شود عبارتند از:

• بوپیواکائین
• مپیواکائین
• آرتیکائین
• پریلوکائین

روش های بی حسی دندان

فرآیند بی حسی دندان با روش های مختلف و توسط مواد مشخصی انجام می شود. بی حسی موضعی یکی از این روش ها می باشد. نزدیک ترین محل به ناحیه جراحی توسط دندانپزشک انتخاب می شود و محلول بی حسی به لثه تزریق می گردد. در این مدل بی حسی فرد در هوشیاری کامل به سر می برد و فقط محدوده انجام جراحی برای انجام درمان بی حس خواهد بود.

برای برخی بیماران بسته به شرایط مختلف از جمله کودکان و … ممکن است تحت موارد بسیار خاص از بیهوشی استفاده شود. البته این نوع بیهوشی به صورت کامل نیست و فرد در یک حالت آرامش بخشی با سطح هوشیاری پایین قرار می گیرد و همزمان بی حسی نیز در ناحیه جراحی تزریق می شود.

بیهوشی خفیف توسط مواردی چون قرص والیوم، تزریق ماده بی هوشی به بازو و یا انجام بیهوشی سدیشن در دندانپزشکی انجام می گیرد. برای افرادی که دارای ترس از دندانپزشکی هستند با تایید متخصص دندانپزشکی از بی هوشی سدیشن استفاده می شود.

در موارد نادر دندانپزشکی نیز از بیهوشی کامل یا همان بیهوشی عمومی استفاده می شود که فقط علائم حیات فرد به صورت طبیعی فعالیت دارند و بیمار هیچگونه هوشیاری نخواهد داشت.

همچنین بخوانید: بی حسی، آرام بخش (سدیشن) و بیهوشی

ژل بی حسی دندان چیست؟

دسته ای از بی حس کننده های دندانی وجود دارند که اثر گذاری آنها بسیار کوتاه است و در موارد خاص استفاده می شوند. ژل های بی حسی (Topical Anesthetic Gel) در این دسته قرار می گیرند. شرکت های سازنده برای اینکه این ژل ها حس بدی به بیمار منتقل نکند و عامل تهوع و … نشود آنها را در طعم های مختلف مانند طعم نعنا، توت فرنگی، آدامس و … تولید می کنند.

از ژل بی حسی دندان بیشتر برای افراد بسیار حساس استفاده می شود که توانایی تحمل تزریق آمپول بی حسی را ندارند. دندانپزشک ابتدا از ژل بی حسی دندان استفاده می کند و زمانی که لثه به مقدار قابل توجهی بی حس شد، آمپول بی حسی را تزریق می کند. در انجام قالب گیری دندانی و همچنین رادیو گرافی نیز از این ژل استفاده می شود. ژل های بی حسی فاقد اپی‌نفرین هستند و همین موضوع سبب می شود که جذب بدن نگردند و عارضه ای ایجاد نکنند.

ژل بی حسی بر روی گونه و لب نیز اثر می گذارد و بهتر است تا کاهش اثر بی حسی از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید چرا که احتمال گاز گرفتن لب یا کناره دهان وجود دارد.

ژل بی حسی دندان چطور استفاده می شود؟

مقدار مشخصی از ژل را در ناحیه مورد نظر بر روی لثه می مالند و به آن زمان می دهند. سرعت اثر گذاری ژل بی حسی کمتر از آمپول بی حسی دندان می باشد. بعد از گذشت زمانی فرد بی حسی را در لثه و محل تماس ژل متوجه می شود و به اطلاع متخصص دندانپزشکی می رساند. چون بالاترین سطح اثر گذاری ژل حدود ده دقیقه بیشتر نیست، متخصص برای انجام اموری مانند عصب کشی که نیاز به زمان بالاتری دارد، آمپول بی حسی را تزریق می کند. بخاطر استفاده از ژل، تزریق آمپول درد زیادی نخواهد داشت.

راهکارهای رسیدن به بی حسی کامل

با توجه به یک سری نکات و ایجاد تغییرات مناسب می توان تاثیر بی حسی را افزایش داد و یا به عبارتی مشکل بی حس نشدن کامل دندان ها را برطرف کرد:

• قبل از مراجعه به کلینیک به مقدار کافی استراحت کنید.
• زمانبندی خود را به گونه ای قرار دهید که در موقع مناسب برای جراحی در کلینیک حضور پیدا کنید تا استرس زمان و دیر کردن در شما ایجاد نشود.
• درمورد ترس ها، نگرانی ها، اضطراب ها و سایر مشکلات خود با متخصص قبل از شروع فرآیند درمان صحبت کنید.
• استفاده از مسکن های معمولی در نزدیک ترین زمان (حدود یک ساعت قبل) به جراحی می تواند در این زمینه کمک کند. ایبوپروفن ۴۰۰ از این دست مسکن های قابل استفاده می باشد.
• در انتخاب متخصص خود بیشترین دقت را داشته باشید. توانایی متخصص دندانپزشکی تاثیر مستقیمی با نتیجه بی حسی دارد.

عوارض آمپول بی حسی

تزریق آمپول بی حسی یکی از انواع رایج آماده سازی فرد برای انجام درمان های دندان پزشکی می باشد. با این حال احتمال ایجاد عوارض ناشی از آمپول بی حسی وجود دارد و برخی از مهمترین عوارض آن عبارتند از:

۱- دسته عوارض موقت و کوتاه مدت:

این دسته شامل عوارض طبیعی می باشد که در فرآیند بی حسی موضعی برای فرد بوجود می آیند و بعد از مدت زمان کوتاهی از بین می روند که شامل مور مور ش و سوزن سوزن شدن لب، لپ و زبان می شود. مورد بعدی سردرد و سرگیجه در سطح خفیف است که معمولا بعد از اتمام کار دندانپزشک و زمانی که فرد می خواهد از صندلی بلند شود و کمی راه برود ایجاد می شود. برای برخی از افراد ممکن است تورم در ناحیه گونه و لب ها نیز ایجاد شود که به سرعت کاهش پیدا می کند و از بین می رود.

۲- دسته عوارض جدی اما بسیار کم:

دسته دیگری از عوارض ناشی از تزریق آمپول بی حسی خطرناک هستند و بسیار کم اتفاق می افتند و نیاز است در مورد آنها سریعا اقدام شود. این عوارض شامل مواردی مانند مشکلات قلبی در افرادی با بیماری های زمینه ای، واکنش های آلرژیک و حساسیت های تنفسی، تورم شدید زبان و صورت، کاهش فشار خون، کهیر زدن بان و … است. در موارد بسیار بسیار محدود عوارضی با سطح بالاتر ایجاد می شود مانند قفل شدن فک، عدم امکان پلک زدن، آسیب عصبی و … پس حتما به متخصص با تجربه و با دانش بالا مراجعه کنید.

 تاثیر آمپول بی حسی بر قاعدگی

نشانه و علامت یا گزارشی مبنی بر تاثیر آمپول بی حسی بر قاعدگی ثبت نشده است و عملا این آمپول هیچ گونه تغییراتی را بر روی قاعدگی ایجاد نمی کند. در فرآیند ایجاد بی حسی دندان از آمپول یا محلول های حاوی پراکائین، لیدوکائین و …. استفاده می گردد. این مواد به گونه ای تولید شده اند که نورون های عصبی و حسی را از کار می اندازند و بر روی سیستم هورمونی و دستگاه تناسلی اثری نمی گذارند. با این حال توصیه می شود مصرف داروها و آمپول های بی حسی به صورت محدود صورت بگیرد. در این شرایط هیچگونه خطر و عوارضی برای فرد نخواهد داشت. گزارش های محدودی در زمینه کاهش ترشح هورمون‌ تستوسترون در موارد خاص بعد از استفاده زیاد از آمپول بی حسی ثبت شده است.

سوالات متداول

۱- ارتباط مصرف کوکائین با بی حس نشدن دندان ها چیست؟

کوکائین در خانواده مواد مخدر، عملکردی دارد که باعث می گردد دستگاه عصبی (CNS) تحت تاثیر قرار بگیرد. همین موضوع حس درد را در فرد تغییر می دهد و اثرگذاری مواد بی حسی کاهش پیدا می کند. در چنین شرایطی متخصص باید یا ماده بی حسی متفاوتی استفاده کند، یا اینکه حجم بیشتری از ماده بی حسی را در محل تزریق نماید.

۲- اغلب دندانپزشکان از چه موادی جهت بی حسی دندان استفاده می کنند؟

دو ماده اصلی در ترکیب مواد بی حسی مورد نظر است که شامل لیدوکائین و لیگنوکائین می باشد، به همین خاطر به صورت رایج پرکاربردترین مواد بی حسی توسط دندانپزشکان محلول های لیدوکائین دار است.

در صورت کلی، دندانپزشکان از محلول های بی حسی لیدوکائین حاوی آدرنالین یا محلول های بی حسی لیگنوکائین حاوی آدرنالین، استفاده می کنند.

۳- آیا کمبود ویتامین و کم خونی باعث بی حس نشدن دندان ها می شود؟

بله ممکن است به دلیل کمبود بعضی از ویتامین ها از جمله b12، ویتامین c و D دندان بی حس نشود.