رفع بوی بد دهان

نقش بویایی در زندگی بسیار تاثیرگذار است. به یاد داشته باشید که وقتی به یک شخص نزدیک می‌شوید، بوی او چقدر راحت می‌تواند تصورتان را تغییر دهد. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم همیشه به بوی شخص دیگر توجه می‌کنیم و دیگری نیز ما را ارزیابی می‌کند. یکی از ناراحت کننده ترین موضوعات مربوط به بو، “بوی بد دهان” است. این مورد می‌تواند ترس‌ها و اضطراب‌هایی را ایجاد کند که به این شرایط روانی هالیتوفوبیا می‌گویند. بوی بد دهان را می‌توان با توجه به علل ایجاد آن به راحتی برطرف کرد. در این مقاله با ما همراه شوید تا به راه‌های رفع بوی بد دهان و علل بروز آن بپردازیم.

علت های ایجاد بوی بد دهان

در اصطلاح پزشکی بوی بد دهان را هالیتوزیس (halitosis) یا fetor oris می‌نامند. می‌توان گفت در حدود ۲۵ درصد افراد دچار بوی بد دهان هستند که این مشکل به علت‌های مختلفی ایجاد می‌شود اما در اکثر مواقع به بهداشت دهان و دندان مربوط می‌شود.

از علل هالیتوزیس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. بهداشت ضعیف دندان:

ذرات غذایی که در دندان‌ها یا دهان باقی می‌مانند توسط باکتری‌ها تجزیه می‌شوند. بوی نامطبوع از ترکیب این باکتری‌ها و غذای پوسیده به وجود می‌آید. از این رو با کشیدن نخ دندان و مسواک زدن می‌توان از باقی ماندن مواد غذایی و پوسیدگی دندان جلوگیری کرد. هم چنین می‌توان به کمک مسواک زدن، پلاک (ماده چسبناک جمع شده روی دندان) را از بین برد، چرا که تجمع پلاک علاوه بر ایجاد بو، حفره‌هایی ایجاد کرده و منجر به بیماری پریودنتال (بیماری لثه) نیز می‌شود.

۲. دهان خشک:

از آن جایی که بزاق نقشی اساسی در تمیز نگه داشتن و کاهش بوی بد دهان ایفا می‌کند در صورت عدم تولید بزاق کافی، خشکی دهان رخ داده و منجر به ایجاد بوی بد می‌شود. مشکل در غدد بزاقی، با دهان باز خوابیدن، مصرف داروهای خاص مثل داروهای فشار خون و بیماری‌های ادراری می‌توانند منجر به خشکی دهان شوند.

۳. غذاها و نوشیدنی های قوی:

مصرف غذاها و نوشیدنی‌های با بوی قوی چون پیاز، سیر، قهوه و … می‌توانند باعث ایجاد بویی تند شده که تا ۷۲ ساعت در نفس حس می‌شود. چرا که روغن این غذاها در طول هضم توسط معده جذب شده و با جریان خون به ریه‌ها وارد می‌شود و با هر بار تنفس به مشام می‌رسند.

۴. بیماری پریودنتال (Periodontal disease):

محیط ایده آل برای رشد باکتری‌ها، ذرات غذای گیر کرده در فضاهای بین دندانی و پلاک است که به سرعت در ناحیه لثه جمع شده و با گذشت زمان معدنی و به تارتار تبدیل می‌شود و می‌تواند بیماری پریودنتال یا بیماری لثه را به همراه داشته باشد. با مسواک زدن نه تنها تارتار پاک نمی‌شود، بلکه تلاش برای پاک کردن باعث افزایش تحریک لثه‌‌ها نیز خواهد شد.

این تارتار‌ها می‌توانند پاکت‌ها یا سوراخ‌های کوچکی را در ناحیه بین دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد کرده و باعث تجمع غذا و باکتری‌ها در آن‌‌ها شده و بوی شدیدی را ایجاد کنند.

۵. مصرف داروها:

برخی از داروها با تجزیه شدن و انتشار مواد شیمیایی در تنفس می‌توانند بو ایجاد کنند، مثل نیترات‌های مورد استفاده برای درمان آنژین، برخی از مواد شیمیایی شیمی درمانی و برخی آرام بخش‌ها مانند فنوتیازین‌ها

بیشتر مطالعه کنید: علت تلخی دهان چیست؟

۶. سیگار کشیدن:

کشیدن سیگار باعث خشک شدن دهان و ایجاد بوی بده شده و می‌تواند منجر به بدتر شدن بوی نفس شود.

۷. رژیم های غذایی نامناسب:

مصرف ناشتای مواد غذایی کم کربوهیدرات به دلیل تجزیه چربی‌های تولید کننده مواد شیمیایی به نام کتون بوی بد دهان را ایجاد می‌کنند.

۸. شرایط سینوس، دهان یا گلو:

بوی بد دهان می‌تواند در شرایط زیر نیز ایجاد شود:

• عفونت‌های سینوسی
• عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی یا تحتانی
• پس از تخلیه بینی
• برونشیت مزمن
• سنگ‌های لوزه

۹. بیماری ها:

بوی ناخوشایند دهان ممکن است از عوارض بیماری‌های زیر باشد:

• بیماری یا نارسایی کلیه
• بیماری یا نارسایی کبد
• دیابت
• آپنه خواب

۱۰. اختلال رفلاکس معده به مری (GERD):

یکی از شایع‌ترین علل بوی بد دهان رفلاکس معده است. در این اختلال جریان معکوس محتویات معده مانند غذای هضم نشده، صفرای برگشت شده و اسیدهای معده به مری رخ داده و منجر به بوی نامطبوع دهان نیز می‌شود.

۱۱. جسم خارجی:

وجود جسم خارجی در حفره بینی به خصوص در کودکان، می‌تواند بوی بد دهان را دربر داشته باشد.

۱۲. کتواسیدوز (Diabetic ketoacidosis):

در صورت پایین بودن زیاد سطح انسولین در فرد مبتلا به دیابت، بدن قادر به استفاده از قند نبوده و از ذخایر چربی استفاده می‌کند. تجزیه این چربی‌ها منجر به تولید کتون‌ها شده و زیاد شدن آن‌ها سمی است و بوی مشخص و نامطبوعی را ایجاد می‌کنند. این بیماری می‌تواند جدی و تهدید کننده زندگی نیز باشد.

۱۳. انسداد روده (Bowel obstruction):

در صورت وجود استفراغ به مدت طولانی به خصوص در صورت وجود انسداد روده، تنفس بوی مدفوع خواهد داد.

۱۴. برونشکتازی (Bronchiectasis):

این وضعیت منجر به گسترده شدن غیر طبیعی راه‌های هوایی شده و باعث ایجاد مخاط و درنتیجه بوی بد دهان می‌شود.

۱۵. پنومونی آسپیراسیون (Aspiration pneumonia):

استفراغ، بزاق، غذا یا مایعات استنشاقی منجر به تورم یا عفونت در ریه‌ها یا مجاری شده و بوی نامطبوع ایجاد می‌کند.

روش های تشخیص بوی بد دهان

• با گذاشتن یک گاز استریل روی زبان خود و وجود لکه زرد یا بو روی گاز، می‌توانید از وجود مقادیر زیادی VSC روی زبان آگاه شوید.
• پشت دست خود را لیس زده و بعد از ده دقیقه آن را بو کنید و یا بعد از کشیدن نخ دندان بوی آن را بسنجید، وجود بو نشان دهنده وجود نمک‌های گوگردی در بزاق دهان است.
• سنجش بوی بد دهان یک معیار علمی تر بوده که می‌توان با آن میزان سولفید موجود در نفس را اندازه گیری کرد.

در صورت وجود هریک از این موارد فورا به دندانپزشک مراجعه کنید. شما می‌‌توانید با مراجعه به کلینیک بابکان با یک دندانپزشک حاذق مشورت کنید. دندانپزشک با بوییدن تنفس شما و بررسی مواردی از قبیل نحوه مسواک زدن و کشیدن نخ دندان، نوع غذای مصرفی، آلرژی یا بیماری، مصرف داروها و میزان خروپف بیمار بوی دهان را ارزیابی می‌کند.

بیشتر بدانید: علت ایجاد برفک دهان چیست؟

ممکن است به بیمار توصیه کند که صبح، قبل از مسواک زدن با او ملاقات کند و یا برای تشخیص علت بوی نامطبوع، دهان، بینی و زبان بیمار را بو کرده و منبع بو را تشخیص دهد و از موارد زیر نیز استفاده کند:

• هالیمتر (Halimeter): برای اندازه گیری ترکیبات گوگردی موجود در دهان کاربرد داشته و سطح پایین گوگرد را مشخص می‌کند.
• کروماتوگرافی گازی (Gas Chromatography): این آزمایش برای اندازه گیری سه ترکیب گوگرد فرار (سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تست BANA: جهت اندازه گیری سطح یک آنزیم خاص که توسط باکتری‌های عامل هالیتوز تولید می‌شود.
• آزمایش بتا-گالاکتوزیداز (Beta-galactosidas): سطوح آنزیم بتا-گالاکتوزیداز با بوی دهان در ارتباط است.

اگر پزشک تشخیص دهد که منبع بو از دندان یا دهان نیست، ممکن است بیمار را به متخصصان دیگر ارجاع دهد.

روش های جلوگیری

برای جلوگیری از ایجاد بوی ناخوشایند دهان موارد زیر را در نظر بگیرید:

• مسواک زدن و نخ دندان (استفاده از نخ دندان چه اهمیتی دارد؟) را جدی بگیرید.
• از دهانشویه بدون الکل برای از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌ها استفاده کنید.
• زبان خود را به خوبی شستشو داده و تمیز کنید.
• تا جای ممکن از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های با بوی قوی مثل ادویه‌ها، سیر و پیاز خودداری کنید.
• مصرف میوه و سبزیجاتی مانند سیب، هویج، گلابی، خیار و کاهو که سرشار از آنتی اکسیدان هستند را در برنامه رژیم غذایی خود قرار دهید.
• از دمنوش‌ها و گیاهانی مانند چای سیاه، چای سبز و جعفری تازه استفاده کنید.
• از خشکی دهان جلوگیری کنید.
• غرغره کردن آب نمک برای شستشوی ته حلق را نادیده نگیرید.
• دندان‌های مصنوعی و محافظ‌ها و نگهدارنده‌های دهان را روزانه تمیز کنید.
• مسواک قدیمی خود را هر ۳ ماه یک بار تعویض کنید.
• هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.

چطور بوی بد دهان را از بین ببریم؟

  ۱- درمان های پزشکی

همان طور که در بالا ذکر شد، اغلب بوی بد دهان به دلیل بیماری‌های دندان ظاهر می‌شود. برای خلاص شدن از شر این مشکل، باید با دندانپزشک ملاقات کنید. متخصص با ارزیابی وضعیت بیمار مشکل را تشخیص داده و درمان را آغاز می‌کند:

• تمیز کردن حرفه ای دندان: حذف پلاک و تارتار با استفاده از جرمگیری لثه و دندان
• درمان پوسیدگی، لثه، رفع ریشه‌های پوسیده، دندان‌های غیر قابل ترمیم
• برداشتن ساختارهای دندانی، نصب مجدد آن‌ها پس از پاکسازی کامل حفره دهان
• بیان توصیه‌های بهداشت دهان و دندان: انتخاب خمیر دندان و مسواک، دهانشویه مناسب، نخ دندان و مشاوره در مورد استفاده از آن‌ها، جلوگیری از خشکی دهان و تجویز محصول بزاق مصنوعی

در صورت وجود مشکلات پزشکی زمینه‌ای مثل عفونت سینوسی، بیماری کلیوی و …، باید این بیماری‌ها برای بهبود بوی نفس درمان شوند.

  ۲- درمان های خانگی

در ادامه روش‌هایی برای درمان خانگی بوی بد دهان ذکر شده است، با ما همراه باشید:

• به طور مرتب (۳ بار در روز) سطح دندان و زبان را با خمیر دندان و مسواک مناسب تمیز کنید. اما مراقب باشید در تمیز کردن زیاده روی نکنید، چرا که تمیز کردن شدید می‌تواند به لثه‌ها و مینای دندان آسیب برساند. (بخوانید درباره روش صحیح مسواک زدن)
• برای جلوگیری از باقی ماندن ذرات غذا در فضاهای بین دندانی، بعد از خوردن تنقلات از نخ دندان استفاده کنید.
• آدامس نعنایی نفس شما را تازه می‌کند و پلاک دندان را در طول روز از بین می‌برد. اما بیش از ۵ تا ۱۰ دقیقه آدامس نجوید. درست است که باعث ترشح بزاق می‌شود اما در صورت مشکل در معده، اختلال را تشدید می‌کند.
• در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید.
• از آدامس یا آب نبات‌‌های بدون قند، میوه و سبزیجات استفاده کنید تا با ترشح بزاق محیط دهان مرطوب بماند.
• مصرف این مواد غذایی بسیار موثر است: دانه رازیانه به دلیل خواص ضدمیکروبی، جعفری، دارچین، دانه شنبلیله و میخک برای خواص ضد باکتری، آب لیمو به دلیل اسیدی بودن و حذف باکتری‌ها، سرکه سیب جهت متعادل کردن pH دهان و مقابله با باکتری‌ها، روغن درخت چای برای خاصیت ضدعفونی کنندگی
• غرغره کردن آب نمک را برای متعادل کردن pH دهان و دارا بودن خواص ضد میکروبی جدی بگیرید.
• مصرف اسپری یا قرص‌های خوشبوکننده دهان

۳- درمان های دارویی

برای رفع بوی بد دهان، می‌ توانید از چندین نوع قرص استفاده کنید. در ادامه به برخی از این قرص‌ ها و خواص آن‌ها اشاره می ‌کنیم:

• مترونیدازول: این قرص برای درمان عفونت ‌ها استفاده می‌ شود و ممکن است در برخی مواقع برای رفع عفونت لثه نیز توسط پزشک تجویز شود.
• اشتوتزن: این قرص حاوی ترکیبات کلروفیل است که باعث تازه شدن نفس و رفع بوی بد دهان می‌ شود. می ‌توانید روزی ۲ یا ۳ عدد از این قرص را مصرف کنید.
• لاکتوگام: قرص جویدنی لاکتوگام، یک پروبیوتیک است که برای رفع بوی بد دهان مورد استفاده قرار می ‌گیرد. پروبیوتیک ‌ها به نوعی جایگزین دهانشویه ‌ها برای از بین بردن باکتری ‌های مضر دهان هستند.
• کلرهگزیدین: این دارو یک ضدعفونی کننده شیمیایی است که در برابر باکتری ‌های گرم-مثبت و گرم-منفی و همچنین در برابر انواع خاصی از قارچ و ویروس نیز موثر است.
• رانیتیدین و سایمتیدین: این دو دارو در درمان رفلاکس معده و هالیتوزیس مؤثر هستند. آنها مسدودکننده هیستامین هستند و تولید اسید معده را کاهش می ‌دهند.

لطفا توجه داشته باشید که قبل از مصرف هر گونه دارو، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک خود مشورت کنید.

۴- درمان های خوراکی

اگر معده و رفلاکس اسید معده، علت بوی نامطبوع دهان باشد مواد غذایی زیر می‌‌توانند کمک کننده‌ای قوی برای بیمار در نظر گرفته شوند:

• استفاده از سبزیجاتی چون نعنا و جعفری
• جویدن هویج، کرفس، سیب، خیار
• مصرف ماست پروبیوتیک
• نوشیدن چای سبز و چای لیمو زنجبیل
• مصرف مرکبات

نحوه رفع بوی بد دهان در صبح

رعایت بهداشت دهان و دندان از مسائل مهمی است که برای جلوگیری از بوی بد نفس در صبح باید به آن توجه کرد. در این راستا، استفاده از مسواک و نخ دندان قبل از خواب، استفاده از دهان شویه و چکاپ های منظم دندانپزشکی از جمله روش هایی هستند که می توانند به بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان کمک کنند. یکی از عوامل مهمی که می ‌تواند بوی نامطبوع دهان در صبح را تشدید کند، عادت ‌های نامناسب خوابیدن است. اما با رعایت عادت ‌های مناسب، می‌ توانید این مشکل را به راحتی حل کنید. خروپف کردن در زمان خواب ممکن است باعث بوی نامطبوع دهان در صبح شود. اگر دلیل خرو پف شما، گرفتگی بینی است، می ‌توانید با استفاده از اسپری و قطره‌ های بینی، این مشکل را رفع کنید. همچنین، استفاده از بالش ‌های بلندتر می‌ تواند به جلوگیری از خرو پف کمک کند. راه دیگری برای جلوگیری از بوی نامطبوع دهان ناشی از عادت ‌های نامناسب خوابیدن، تنفس از بینی است. تنفس از دهان در طول شب می‌ تواند باعث ورود هوا به دهان شود و سبب ایجاد بوی بد در دهان شود. بنابراین، تمرین تنفس از بینی می ‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند. مصرف آب قبل از خواب نیز می ‌تواند به جلوگیری از بوی نامطبوع دهان در صبح کمک کند. کمبود آب بدن می ‌تواند باعث خشک شدن بزاق دهان شود و به ایجاد بوی بد در دهان شود. علاوه براین، برای جلوگیری از بوی بد دهان در صبح، باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. مصرف میوه و سبزیجات تازه و آبدار می تواند به پاکسازی دهان از باکتری ها کمک کند و از ایجاد بوی نامطبوع دهان در صبح جلوگیری کند.

بیشتر مطالعه کنید: علت ایجاد حساسیت در دندان ها چیست؟

نحوه رفع بوی بد دهان ناشی از حلق

برای رفع بوی نامطبوع دهان که ممکن است از حلق ناشی شده باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و وضعیت لوزه ‌ها را بررسی کنید. همچنین، عفونت در گلو و حتی در دندان‌ ها و بینی می ‌تواند منجر به بوی نامطبوع در دهان شود. در اغلب موارد، پزشک ممکن است آنتی ‌بیوتیک یا داروی مناسبی را تجویز کند تا عفونت را درمان کند. اما به هیچ عنوان خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ ها استفاده نکنید، زیرا این می‌ تواند باعث مقاومت دارویی شود. همچنین، می‌ توانید از آب نمک برای کاهش عفونت در گلو استفاده کنید.

تاثیر دهانشویه در رفع بوی بد دهان

دهانشویه محصولی است که در حفظ بهداشت دهان و دندان موثر عمل کرده و به پیشگیری از بوی بد دهان کمک شایانی می‌کند. این محصول نقش موثری در شستشوی پلاک‌ها و مبارزه با بیماری‌های لثه ایفا می‌کند اما به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزینی برای مسواک زدن منظم و نخ دندان باشد. از دهانشویه باید به عنوان مکملی با مسواک زدن و نخ دندان استفاده شود. به این نکته توجه کنید که نباید بیش از ۱۰ روز از دهانشویه استفاده شود زیرا استفاده بیش از حد دهانشویه باعث زردی دندان و تولید قارچ دهانی می شود.

تاثیر چای سبز در رفع بوی بد دهان

استفاده از چای سبز می ‌تواند به کاهش بوی بد دهان کمک کند. چای سبز حاوی پلی فنول‌ ها است که آنتی اکسیدان ‌های قوی هستند و می ‌توانند ترکیباتی که منجر به بوی بد دهان و پوسیدگی دندان می ‌شوند را از بین ببرند. همچنین، پلی فنول‌ ها خواص ضدویروسی دارند و می ‌توانند عفونت‌ ها و التهابات ناشی از ترکیبات زیان ‌آور مثل سیگار را کاهش دهند. علاوه بر چای سبز، استفاده از نعناع نیز می‌ تواند تاثیر مشابهی در کاهش بوی بد دهان داشته باشد. شما می‌ توانید نعناع را هنگام دم کردن چای سبز اضافه کنید تا اثر آن بیشتر شود.

تاثیر قرص در رفع بوی بد دهان ناشی از معده

مصرف قرص ‌هایی که پزشکان توصیه می ‌کنند، می ‌تواند در کاهش بوی نامطبوع دهان که ناشی از رفلاکس اسید معده است، موثر باشد. با درمان یا کنترل رفلاکس، بوی بد دهان کاهش می ‌یابد. برای خرید قرص ‌های مرتبط با این مسئله، بهتر است تنها با دستور پزشک عمل کنید و از خوددرمانی خودداری کنید.

آیا رفع بوی بد دهان برای همیشه امکان پذیر است؟

این یک مشکل رایج است که ممکن است در طول زندگی همواره با آن مواجه ‌شوید، به طور مثال هنگام بیدار شدن از خواب، بوی نامطبوعی از دهان تشخیص داده می ‌شود. اگر علت این بو مشکلات و بیماری ‌های دهانی باشد، با درمان آنها، بوی نامطبوع دهان نیز برطرف خواهد شد. اما در موارد عادی، همیشه با این بو مواجه خواهید شد. برای حفظ بهداشت دهان و دندان، بهتر است به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و به تمیز کردن دهان و دندان‌ ها اهمیت بدهید. برخی افراد نیاز دارند هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنند، اما برخی دیگر ممکن است نیاز به مراجعات مکررتر داشته باشند تا بهداشت دهان و دندان خود را کنترل کنند. همچنین اگر بوی بد دهان به دلیل عفونت دندان و پوسیدگی آن باشد با مصرف دهانشویه این بو رفع نمی شود فقط ممکن است برای مدتی بوی دهان را کاهش دهد.

همچنین بخوانید: چگونه دهانشویه را استفاده کنیم؟

آیا بد بو شدن دهان می تواند نشان دهنده بیماری باشد؟

علاوه بر عفونت‌ های دهان، بوی بد دهان می ‌تواند نشانگر بیماری‌ های دیگر نظیر عفونت تنفسی، بینی یا ریه، آبریزش بینی، دیابت، برونشیت مزمن، سینوزیت مزمن، اختلال گوارشی و اختلال کبدی یا کلیوی باشد.

اگر به صورت مداوم هالیتوز داشته باشم باید به کدام دکتر مراجعه کنم؟

اگر بوی نامطبوع دهان به دلیل مراقبت‌ های بهداشتی نامناسب از دهان باشد، در بیشتر موارد دندانپزشک عمومی علت مشکل را درمان می ‌کند. اما در صورتی که بیماری زمینه ‌ای لثه، علت بوی بد دهان باشد، ممکن است توسط دندانپزشک متخصص درمان شود. اگر بوی نامطبوع دهان شدید است به طوری که دیگران کاملا آن را متوجه می‌ شوند، می‌ توانید برای درمان عفونت گلو با پزشک متخصص مشورت کنید. متخصص گوش و حلق و بینی می ‌تواند گلوی شما را معاینه کند، آزمایش سواب را برای بررسی عفونت ‌ها انجام دهد و در صورت لزوم آندوسکوپی کند تا تمام قسمت ‌های داخلی بدن بررسی شوند.

حرف آخر

بوی بد دهان می‌تواند تغییرات زیادی در زندگی فرد ایجاد کند، باعث دور شدن اطرافیان شده و حتی در روابط عاشقانه نیز تاثیر بگذارد. شستشوی منظم دهان با محصولات دندانپزشکی، مسواک زدن، جویدن آدامس، مکیدن آب نبات‌ها و … می توانند مشکل را برای مدتی حل کنند. اما بدون از بین بردن علت بوی بد، خلاص شدن از شر آن برای همیشه کارساز نخواهد بود. از این رو مهم است برای رفع بوی بد دهان به پزشک مراجعه کرده و به طور ریشه‌ای این مشکل را درمان کنید. شما می‌‌توانید برای مشاوره و درمان بوی بد دهان خود با یکی از متخصصان کلینیک بابکان ملاقات و مشورت کنید.