صدا دادن فک مسئله‌ای شایع است که بعضا با درد همراه است و شخص را مجبور می‌کند به پزشک مراجعه کند. ایجاد اختلال در مفصل گیجگاه می‌تواند علت صدای فک و قولنج آن باشد. در این اختلال مفصل گیجگاهی، عضلات جونده و یا هر دوی آن‌ها دچار آسیب شده‌اند. در این مقاله با دلایل صدای فک و بیماری‌های بوجود آورنده قولنج فک و علائم صدای فک و خطرات صدا دادن فک و روش‌های درمانی آن آشنا خواهیم شد.
صدا دادن فک چیست؟
صدا دادن فک یا کلیک فک مشکلی است که ممکن است برای هر فردی در هر سنی به وجود آید. فک در دو طرف صورت به وسیله مفاصل گیجگاهی به استخوان جمجمه وصل می‌شود. باز و بسته شدن فک در هنگام غذا خوردن و جویدن و خمیازه کشیدن توسط مفصل گیجگاهی و عضلات فک انجام می‌شود. به وجود آمدن کوچکترین مشکل در مفاصل گیجگاهی باعث صدای فک می‌شود و عضلات جونده و مفصل را نیز دچار مشکل می‌کند.
همچنین بخوانید: انحراف فک و راه های درمان آن
علل صدا دادن فک در هنگام باز و بسته شدن
علت صدا دادن استخوان فک در هنگام باز و بسته شدن، اگر با درد همراه باشد به علت کشیده شدن آرواره فک است. باز و بسته شدن بیش از حد دهان در هنگام صرف غذا و خمیازه کشیدن نمونه ای از کشیدگی آرواره فک است. ازعلل دیگر صدا دادن فک، وجود مشکل در مفصل گیجگاهی است. این اختلال در زبان پزشکی با عنوان TMD (اختلال گیجگاهی فکی) شناخته می‌شود. عوامل صدا دادن فک شامل موارد زیراست:
- اختلالات مادرزادی
- استفاده زیاد از فک مانند زیاد آدامس جویدن
- دندان قروچه و ساییدن دندان ها به یکدیگر
- غذا خوردن با یک طرف فک
- گاز گرفتن غیر مسطح به علت استفاده از دندان مصنوعی
- پر کردن یا روکش کردن دندان
- جویدن ناخن
- گاز گرفتن لب یا داخل گونه
چه بیماری هایی بوجود آورنده صدای قولنج فک هستند؟
بیماری هایی که بوجود آورنده صدای قولنج فک هستند به شرح زیر می‌باشد :
- ناهنجاری در دندان ها
- عفونت دهان و دندان
- آسیب به فک
- آرتروز فک
- سندرم درد میوفاسیال
- تومور ها
- آپنه خواب
صدا دادن فک چه علائمی به همراه خود دارد؟
صدا دادن فک علاوه بر تق تق کردن و صدای سائیدگی با عوامل دیگری به شرح زیر همراه است:
- درد وناراحتی در استخوان فک و مفصل آن
- سوزش فک و صورت
- درد در عضلات گردن و دندان و گوش و سر
- وجود زنگ در گوش یا حالت پر بودن گوش
- قفل شدن فک
- احساس درد در صورت در زمان بیدار شدن از خواب
- سختی در باز و بسته شدن دهان موقع غدا خوردن و صحبت
- مشکل در گاز زدن و بلعیدن
- سخت قرار گرفتن دندان ها روی هم
صدای فک خطرناک است یا نه؟
صدای فک علل متفاوتی دارد. تشخیص خطرناک بودن صدای فک به میزان آسیب وارده بستگی دارد. در مواردی که فک آسیب جدی ببیند و صدای ایجاد شده زیاد باشد می‌تواند خطرناک باشد. در صورتی که صدای فک همراه با درد نباشد، احتیاج به مراجعه به پزشک نیست. در صورت وجود درد و ایجاد مشکل در حرکات فک مراجعه به پزشک برای مشخص کردن میزان خطرناک بودن آن لازم است.
برای صدای فک به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
اگر هنگام خوردن غذا یا باز و بسته کردن دهان دچار مشکل هستید، برای تشخیص علت و درمان آن باید به پزشک و یا دندانپزشک مراجعه کنید. اگر مشکل مفصل گیجگاهی مختصر باشد با بهبود شیوه زندگی و فیزیوتراپی مشکل صدای فک رفع می‌شود. اما در صورتی که قولنج شدید یا ناهمگونی و آسیب شدید در فک و مفصل دارید باید به متخصص ارتودنسی و یا متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید. در این هنگام با بررسی میزان درد و سختی حرکات دهانی و التهابات، درمان مناسب با مشکل شما انجام خواهد شد.
برای اطلاعات بیشتر: بهترین متخصص فک و صورت
درمان برطرف کردن صدای فک
برای درمان صدای فک دو روش وجود دارد:
- درمان خانگی
- درمان به شیوه پزشکی
درصورتی که بیماری شما حاد نیست و بعضی وقت‌ها فک شما صدا می‌دهد، از روش‌های درمان خانگی فک استفاده کنید. در صورتی که مشکل شما جدی است و با درد و مشکلات صدای فک مواجه هستید، باید زودتر به پزشک مراجعه کنید و درمان‌های پزشکی را به صورت جدی دنبال کنید.
درمان خانگی صدا دادن فک
برای درمان خانگی صدای تق تق فک روش‌های زیر وجود دارد:
- کمپرس سرد و گرم: این روش، بهترین راه برای رفع صدای فک و درد ناشی از آن است. ابتدا روی محل درد ۱۰ الی ۱۵ دقیقه کمپرس یخ و بعد از آن ۵ الی ۱۰ دقیقه کمپرس داغ قرار دهید، این کار را چندین بار در روز انجام دهید.
- ماساژ دادن: برای تسکین درد و درمان صدای فک، عضلات صورت خود را ماساژ دهید. این کار با تقویت عضلات، درد شما را بهبود می‌دهد. همچنین با مشورت با فیزیوتراپ متخصص در این زمینه تمرینات مخصوص را برای حل مشکل خود انجام دهید.
- مصرف داروی بدون نسخه: اگر در استخوان فک خود احساس درد شدید دارید، می‌توانید داروی ضد درد مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن از داروخانه تهیه کنید. این داروها در زمان کمتری درد شما را تسکین می‌دهد.
- به اندازه کافی باز کردن فک: آواز خواندن و تشویق با صدای بلند و جویدن آدامس باعث فعالیت زیاد فک و باز بودن بیش از حد است که فشار زیادی به فک آورده و باید از انجام آن‌ها خود داری کنیم.
- استفاده از غذای نرم: غذاهای سفت که، به فشار بیشتری برای گوارش نیاز دارند، باعث تولید صدا و آسیب بیشتر به فک می‌شوند، لذا از مصرف این غذاها ( سبزیجات و ته دیگ و..) بپرهیزید. به جای آن‌ها از مواد غدایی نرم‌تر استفاده کنید.
- کم کردن فشار روی فک: برای کم شدن فشار و درد و صدای فک، لقمه‌های کوچک گرفته و غذا را آرام بجویید. موقع استراحت دهان را باز نگه دارید تا بین دندان‌ها فاصله باشد تا فشار روی فک کمتر شود.
- مدیریت استرس: گاهی مواقع ممکن است صدای فک ناشی از مسائل عاطفی و احساسی باشد. با مدیریت استرس از فشردن دندان‌ها و دندان قروچه جلوگیری کنید. فعالیت‌های ورزشی و تنفس عمیق و حرکات یوگا به شما در کاهش استرس کمک می‌کند.
- نگهداری فک در وضعیت هماهنگ با بدن: بدن خود را همواره در وضعیت متناسب نگه دارید. برای رفع صدای فک، وضعیت بدن را به گونه‌ای تنطیم کنید که با سر و صورت تناسب و تناسخ بیشتری داشته باشد.
درمان پزشکی صدای فک
گاهی نیاز است که برای درمان صدای فک به پزشک مراجعه کنید. درمان‌هایی که در هنگام مراجعه به پزشک برای حل مشکل صدای فک وجود دارد به قرار زیر می‌باشد:
- استفاده از دارو: در صورتی که صدای فک ناشی از اختلال عملکرد و درد و مشکلات مفصلی ناشی از آرتروز فک و سندرم میوفاسیال باشد، پزشک از درمان استروئیدی استفاده می‌کند. استروئید، درد و التهاب فک و بافت‌های آن را بهبود می‌دهد. این روش درمانی از چند هفته تا چند ماه دوام دارد و یا ممکن است مشکلات فک شما را برای همیشه برطرف کند.
- تحریک عصب از طریق پوست: اگر شما هم از درد و صدا و گرفتگی عضلات فک و قفل شدن آن رنج می‌برید، تحریک عصب از طریق پوست یکی از راه‌های درمان پزشکی آن است. در این روش امواج الکتریکی از راه پوست به عصب وارد شده و با شل کردن عضلات باعث بهبود درد شما می‌شود.
- درمان ارتودنسی: اگر صدای فک ناشی از مشکلات دهانی و ناهنجاری‌های مربوط به آن باشد دندانپزشک درمان ارتودنسی را به شما پیش‌نهاد می‌دهد. در نتیجه با استفاده از تجهیزات ارتودنسی مشکلات دهانی مرتفع می‌شود و دندان‌ها به وضعیت صحیح خود بر‌می‌گردند. در صورت موفقیت، مشکلات فک و عضلات آن و صداها و درد فک از بین می‌روند.
- ابزارو تجهیزات دهان: ابزار‌ها و تجهیزات برای جلوگیری از فشار و آسیب به مفصل فک است. افرادی که دندان قروچه دارند یا دندان‌هایشان را روی هم می‌کشند، باید از آتل و یا نایت گارد استفاده کنند. این وسایل علاوه بر رفع صدا از ایجاد ناهنجاری بیشتر در دهان جلوگیری می‌کنند.
- جراحی فک: آخرین روش برای صدای فک به هنگام باز و بسته کردن، جراحی فک و صورت است. هنگامی که از روش‌های خانگی و سایر روش‌های پزشکی نتوان مشکلات مربوط به صدای فک را برطرف کرد، روش جراحی پیش‌نهاد می‌شود. نوع جراحی به نوع اختلال فک و عوارض آن بستگی دارد.
