تحلیل لثه

اطلاعات مفید در مورد تحلیل لثه و درمان آن که باید بدانید

تحلیل رفتن لثه یا پسروی لثه (Gum recession) به فرآیندی گفته می شود که در آن حاشیه بافت لثه که دندانها را احاطه کرده است، از بین رفته و عقب نشینی می کند و بخش بیشتری از دندان یا ریشه دندان نمایان می شود.

تحلیل رفتن و پسروی لثه چه عوارضی دارد؟

با تحلیل رفتن لثه، فاصله و گودالی بین دندان و لثه احاطه کننده آن ایجاد می شود که به آن ” عمیق شدن پاکت ” گفته می شود. این گودال به محلی برای جمع شدن ذرات غذا و باکتریها تبدیل می شود. اگر این وضعیت درمان نشود بافتهای نرم و استخوان پشتیبانی کننده دندان به شدت آسیب می بینند و در نهایت ممکن است دندان خود را از دست بدهید.

از کجا بفهمیم لثه تحلیل رفته و پسروی کرده است؟

پسروی لثه یک مشکل دندانی شایع است. بیشتر مردم خودشان متوجه پسروی لثه شان نمی شوند چون به تدریج اتفاق می افتد. اولین نشانه تحلیل لثه، حساس شدن دندان به غذاها یا نوشیدنیهای سرد یا داغ است. همچنین ممکن است دندان بلندتر از گذشته به نظر برسد. معمولا میتوانید حول و حوش خط لثه چسبیده به دندان، شکاف یا فاصله را لمس کنید.

علائم تحلیل رفتن لثه

تحلیل لثه با نشانه ها و علائمی همراه است که مهمترین آنها عبارتند از:

• حساس شدن دندان ها نسبت به گرمی و سردی
• ایجاد خونریزی در اطراف لثه ها به هنگام خوردن غذا و خوراکی یا مسواک زدن
• ظاهر دندان ها بلند تر و کشیده تر از حالت طبیعی دیده می شوند.
• سطح بالایی لثه ها به صورت قرمز و متورم دیده می شود.
• آسیب پذیری لثه ها بسیار بیشتر می شود و با کوچکترین فشاری دچار درد می شوند.

انواع تحلیل لثه

تحلیل لثه در شدت های مختلف ( خفیف، متوسط و شدید) اتفاق می افتد و هرچه در مراحل ابتدایی زودتر تشخیص داده شود، راحت تر و سریعتر قابل درمان می باشد. این بیماری می تواند اقشار مختلفی را درگیر خود کند و سبب شود در سنین مختلف برای فرد عقب رفتگی لثه رخ دهد. انواع پسروی لثه در گروه های مختلف زیر می تواند رخ دهد.

۱. تحلیل لثه در کودکان

عامل تحلیل لثه در کودکان متفاوت از عواملی مانند استعمال دخانیات، افزایش سن، مشکلات ژنتیکی و هورمونی، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و … است. در کودکان عدم تامین مواد غذایی سالم و همچنین درآمدن دندان در موقعیت نامناسب و غیر طبیعی سبب ابتلا به عقب رفتگی لثه می شود.

شایعترین علت پسروی لثه در کودکان نیز به دلیل این است که یک دندان در موقعیت نامناسب دربیاید و به صورت غیر طبیعی رشد کند.

۲. تحلیل لثه در بارداری

خانم هایی که در دوره بارداری هستند نسبت به دیگر افراد در معرض بیشتری برای ابتلا به بیماری پریودنتال قرار دارند. این بیماری از جمله عوامل بسیار اثر گذار بر روی تحلیل لثه می باشد. شدت تغییرات هورمونی در دوره بارداری بالاست و سبب بیماری پریودنتال می گردد. حالا احتمال تجمع باکتری در خط لثه افزایش می یابد و پلاک دندان را ایجاد می کند. نشانه های تحلیل لثه در بارداری شامل تورم، قرمزی، حساسیت بالا و افزایش خون ریزی در زمان مسواک زدن است. از روش های درمانی که می توان بعد از بارداری برای تحلیل لثه این دوران استفاده کرد، جرمگیری دندان می باشد.

۳. تحلیل لثه بعد از ایمپلنت

در طول درمان ایمپلنت لثه تحت جراحی قرار می گیرد و سبب می شود که استحکام و سلامتی خود را از دست بدهد. در این دوره نیاز است که مراقبت بالایی برای تقویت لثه انجام دهید. معمولا تحلیل لثه در درمان ایمپلنت بسیار رایج است و مانند هر قسمت دیگری از بدن که بعد از جراحی عضله و بافت خود را از دست می دهد لثه نیز به این شکل عمل می کند. تحلیل لثه در ایمپلنت علاوه بر ایجاد درد بر روی ظاهر فرد نیز اثر می گذارد. در صورتی که میزان پسروی لثه در ایمپلنت شدید باشد، احتمال تجویز پیوند لثه توسط متخصص وجود دارد.

برای اطلاعات بیشتر: هزینه ایمپلنت دندان

۴. تحلیل لثه دندان روکش شده با لمینت یا کامپوزیت

عدم روکش گذاری صحیح، فشار زیاد در زمان مسواک زدن، مصرف دخانیات و .. احتمال پسروی لثه در اطراف دندان روکش شده را به مراتب افزایش می دهد. زمانی که لثه تحلیل رود نگهداری و مراقبت از روکش دندان نیز سخت می شود و مشکلاتی مانند عفونت دندان ایجاد خواهد شد.

۵. تحلیل لثه در دندان مصنوعی

اگر قالب دندان مصنوعی به درستی روی سطح لثه قرار نگیرد و دارای فضای خالی در این بین باشد، احتمال نفوذ خوراکی ها، نوشیدنی ها و .. هست و با باقی ماندن این مواد در فضای بین لثه و دندان مصنوعی فضا برای رشد باکتری و ایجاد عفونت فراهم می گردد. احتمال تحلیل لثه در این شرایط به مراتب افزایش می یابد. توصیه می شود شب به شب دندان ها برداشته شود و به خوبی سطح لثه شستشو داده شود.

۶. تحلیل لثه در ارتودنسی

ارتودنسی یک روش درمانی است که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت می باشد. انجام صحیح آن مشکلات زیادی را برطرف می کند اما اگر به درستی انجام نشود با عوارضی همراه است که یکی از آنها تحلیل لثه می باشد. برای اینکه فرد به این عارضه دچار نشود باید در انتخاب متخصص ارتودنسی بسیار دقت کند.

در زمانی که درمان ارتودنسی برای افراد انجام می شود، رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار سخت تر از شرایط عادی است. باید با حوصله بیشتری نظافت دهان را انجام داد تا از تمرکز باکتری ها و ایجاد عفونت که منجر به پسروی لثه می گردد جلوگیری کرد. افرادی که قبل از ارتودنسی به عقب نشینی لثه مبتلا می باشند، باید ابتدا آن را درمان کنند بعد برای ارتودنسی اقدام کنند.

برای اطلاعات بیشتر: مراقبتهای دوران درمان ارتودنسی

۷. تحلیل لثه بعد از کشیدن دندان

زمانی که یک دندان از فک خارج می شود فضای ریشه آن خالی باقی می ماند. فرآیند ترمیم فک و لثه برای این دندان زمان بر است و ممکن است در طول ترمیم به علت فشار و مشکلات دیگر، لثه به سمت عقب تحلیل رود. توصیه می شود افرادی که اقدام به کشیدن دندان می کنند برای جلوگیری از تحلیل لثه از درمان ایمپلنت استفاده کنند و دندان طبیعی را با ایمپلنت جایگزین کنند. روش دیگر انجام ارتودنسی است که با مرتب کردن دندان ها و پر کردن فضای خالی دندان کشیده شده، از تحلیل لثه جلوگیری به عمل می آورد.

چه عواملی باعث تحلیل لثه می شوند؟

عوامل زیادی در تحلیل لثه و پسروی آن از اطراف دندان نقش دارند. این عوامل عبارتند از:

• بیماری لثه: عفونت های ناشی از باکتری ها میتوانند لثه را تخریب کرده و باعث تحلیل رفتن استخوان زیر آن که دندانها را نگه داشته اند، شوند. بیماری و التهاب لثه عامل اصلی پسروی لثه است.
• ژنتیک: برخی افراد بیشتر مستعد بیماری لثه هستند. در واقع تحقیقات نشان می دهند ممکن است حدود ۳۰% از جمعیت استعداد بیماری لثه را داشته باشند (صرفنظر از مراقبت های بهداشتی که انجام می دهند).
• سفت مسواک زدن: اگر دندانهایتان را خیلی سفت مسواک بزنید یا مسواک زدنتان به روش اشتباه باشد، علاوه بر ساییده شدن مینا، ممکن است لثه نیز التهاب پیدا کرده و پسروی کند.
• ضعیف بودن بهداشت دهان: مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه اگر مرتب انجام نشود به پلاک و باکتریهای دهان اجازه داده می شود در سطح دندان و بین دندان و لثه جمع شده و سخت شوند. اگر پلاک دندان سخت شود و به جرم دندان تبدیل شود، تنها دندانپزشک با جرمگیری میتواند آنها را پاک کند. جرم دندان باعث تحریک لثه و تحلیل رفتن آن می شود.
• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در زنان در طول زندگی (بلوغ، بارداری، یائسگی) باعث می شود لثه حساستر شده و مستعد پسروی شود.
• دخانیات: تنباکو باعث می شود پلاک بیشتر به دندانها بچسبد و از طرفی پاک کردن آن هم سخت تر شد. کسانی که سیگاری هستند بیشتر دچار تحلیل رفتن لثه می شوند.
• به هم فشار دادن یا ساییدن دندانها (دندان قروچه): دندان قروچه فشار زیادی بر دندانها وارد می کند و باعث پسروی لثه می شود.
• کجی و نامرتبی دندانها و نامناسب بودن بایت: این یکی از عوامل دندان قروچه است. از طرفی هنگامی که دندانها درست با هم همراستان نیستند، هنگام جویدن فشار زیادی بر لثه وارد می شود و این میتواند به تحلیل لثه منجر شود. (اطلاعاتی در مورد ارتودنسی دندان)
• جواهرات دهان: استفاده از جواهرات دهان با ساییدن جواهرات به لثه باعث تحریک آنها شده و میتواند لثه را تخریب کند.

تشخیص تحلیل لثه

عقب نشینی لثه یک بیماری ناگهانی و لحظه ای نیست، بلکه در طول زمان رخ می دهد و بسیار آهسته پیش می رود. این ویژگی بیماری سبب می شود که تشخیص آن به راحتی امکان پذیر نباشد. بسیاری از افراد مبتلا به پسروی لثه قادر به تشخیص این مشکل در خود نیستند و بعد از انجام معاینات یا در طی مراجعه به متخصص جهت مشکلاتی مانند درد دندان و … از آن آگاهی پیدا می کنند. برخی علائم که می توان با کمک آنها تحلیل لثه را تشخیص داد و یا جهت اطمینان بیشتر به متخصص مراجعه کرد عبارتند از:

• زیاد شدن فاصله بین دندان ها
• بلند و کشیده به نظر رسیدن دندان ها نسبت به نمونه های طبیعی
• حساسیت و ایجاد درد در دندان های سالم نسبت به گرمی و سردی
• قرمز و ملتهب شدن لثه ها
• نمایان شدن انتهای تاج دندان و حتی در مواردی ریشه دندان
• ایجاد تغییر رنگ در دندان ها
• حساس شدن خط لثه در زمان خوردن غذا و خوراکی
• بد بو شدن دهان
• ایجاد پوسیدگی دندان در زیر خط لثه

درمان تحلیل رفتن لثه چیست؟

اگر تحلیل لثه در حدی باشد که کمی پسروی اتفاق افتاده باشد، دندانپزشک میتواند تنها با جرمگیری و تمیز کردن عمقی این ناحیه (روت پلنینگ یا تسطیح ریشه)، آن را درمان کند. در تسطیح ریشه دندانپزشک با ابزار مخصوصی سطوحی از دندان که در زیر لثه قرار دارند و جرم گرفته اند را با دقت تمیز می کند و سطح ریشه دندان را صاف و هموار می کند تا کمتر پلاک به آن بچسبد و محلی برای باکتریها نشود. داروهای آنتی بیوتیک (چرک خشک کن) نیز ممکن است برای کمک به دفع باکتریها تجویز شود. اگر پسروی لثه با جرمگیری عمیق دندان بهبود نیابد و ساختار استخوان و لثه زیاد تخریب شده باشد، ممکن است عمل جراحی لثه لازم باشد.

انواع جراحی لثه برای درمان

• جرمگیری و تسطیح ریشه فلپ

در این روش جراحی لثه، دندانپزشک برش کوچکی در لثه بیمار ایجاد می کند و آن را بالا میزند تا باکتریها و پلاک زیر آن را تمیز کند. پس از تمیز شدن کامل این ناحیه و ضد عفونی کردن آن، زبان بافتی (فلپ) به سر جای خود برگردانده می شود و بخیه می خورد تا دوباره تنگاتنگ دندان را در بر بگیرد و گودال بین دندان و لثه از بین برود یا کوچک شود.

• جراحی بازسازی استخوان

اگر استخوانی که دندان را پشتیبانی می کند در نتیجه تحلیل لثه، صدمه دیده باشد، باید عمل جراحی بازسازی استخوان و بافت نرم انجام شود. این روش همانند جراحی کاهش عمق گودال بین دندان و لثه که پیشتر گفته شد، با برش لثه و بالا زدن زبانه بافتی و پاک کردن پلاک و باکتریها انجام می شود. سپس مواد بازسازی کننده مانند غشا، پیوند بافت یا پروتئین تحریک کننده تولید بافت در این بخش اضافه می شود. این کار برای ترغیب بدن به بازسازی و ترمیم این ناحیه آسیب دیده است. پس از آن، زبانه لثه سر جای خود برگردانده شده و بخیه می خورد.

• پیوند بافت نرم

چند روش پیوند بافت نرم وجود دارد اما رایجترین پیوند بافت نرم، پیوند بافت همبند نام دارد. در پیوند بافت همبند، یک بخش کوچک از پوست سقف دهان بریده و بالا زده می شود تا یک تکه بافت از لایه زیر آن برداشته می شود. به این بافت، بافت همبند ساب اپی تلیال sub epithelial connective tissue می گویند. پس از برداشتن بافت پوست به جای خود برگردانده شده و بخیه می شود. بافت برداشت شده به محل پسروی لثه پیوند می خورد. در نوع دیگری جراحی پیوند بافت نرم که به آن پیوند آزاد لثه می گویند، بافت پیوندی مستقیما از سقف دهان (همراه با پوست) برداشته می شود نه لایه زیر پوست آن. گاهی اوقات اگر لثه احاطه کننده دندان به اندازه کافی باشد، دندانپزشک میتواند پیوند لثه را از نزدیک خود دندان برداشت کند نه از سقف دهان. به این پیوند بافت نرم، پیوند پدیکل (pedicle graft) می گویند. دندانپزشک بر اساس شرایط لثه، بهترین روش درمان را مشخص می کند.

جرمگیری برای درمان تحلیل لثه مفید است؟

وجود عفونت و باکتری در خط لثه می تواند عاملی برای تحلیل لثه باشد. زمانی که جرمگیری به صورت دقیق و تخصصی برای دندان ها انجام شود، از تمرکز باکتری ها در ناحیه خط لثه جلوگیری می شود. جرمگیری لثه به عنوان یک روش درمانی پسروی لثه شناخته می شود البته مشروط به اینکه تحلیل و عقب نشینی لثه بسیار زیاد نباشد و با توجه به نتیجه معاینات متخصص تشخیص دهد که جرمگیری نتیجه بخش خواهد بود.

توصیه می شود که در مراحل اولیه پسروی لثه به متخصص مراجعه کنید تا با کمک جرمگیری درمان انجام شود. چرا که این روش غیر تهاجمی است و نیاز به بیهوشی و جراحی ندارد. در نتیجه هم با هزینه کمتری درمان انجام می شود و هم طول دوره نقاهت و ریکاوری وجود نخواهد داشت که زندگی روزمره فرد دچار اختلال گردد.

درمان تحلیل لثه در طب سنتی

طب سنتی در مورد تحلیل لثه مانند بسیاری از بیماری های دیگر کمک کننده می باشد. با کمک طب سنتی می توان تا حدودی از پسروی لثه پیشگیری کرد و یا در مراحل خفیف درمان را انجام داد. البته از درمان خودسرانه بپرهیزید و سعی کنید که زیر نظر متخصص سنتی به مصرف گیاهان سنتی بپردازید که برخی از مهمترین داروهای سنتی در زمینه درمان پسروی لثه شامل روغن کنجد، مریم گلی، روغن اوکالیپتوس، روغن درخت چای، میخک و آلوئه ورا می باشد.

چگونه از تحلیل لثه پیشگیری کنم؟

بهترین راه پیشگیری از تحلیل رفتن لثه، حفظ بهداشت دهان به شیوه صحیح است.

• هر روز دو بار مسواک بزنید و حداقل یک بار نخ دندان بکشید.
• هر شش ماه یک بار و یا نهایتان سالی یک بار باید دندانپزشک را ببینید.
• اگر پسروی لثه دارید ممکن است نیاز باشد دفعات مراجعه به دندانپزشک را افزایش دهید.
• از مسواک نرم (سافت) استفاده کنید.
• روش صحیح مسواک زدن را یاد بگیرید.
• اگر دندانهایتان کج و نامرتب هستند یا دندان قروچه دارید که باعث پسروی لثه شده است، با دندانپزشک در مورد اصلاح این مشکلات صحبت کنید.
• اگر دخانیات مصرف می کنید، ترک کنید.
• برنامه غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
• هر گونه تغییر در دهان خود را همیشه بررسی کنید.

سوالات متداول