تاثیر مکیدن انگشت و پستانک بر دندانهای کودک

عوارض استفاده از پستانک برای کودکان

مکیدن انگشت یا پستانک به مدت طولانی تاثیر نامطلوبی بر دندان ها و زیبایی لبخند کودک می‌گذارد. معمولاً کودکان در نوزادی و سنین پایین، انگشت مکیدن یا پستانک خوردن را برای آرام شدن اضطراب خود انجام می دهند اما به مرور زمان این عادت کم رنگ شده و ترک می شود. با این حال در برخی از کودکان ممکن است عادت انگشت مکیدن یا پستانک مکیدن ادامه پیدا کند و تاثیر بدی بر سلامت دهان و دندان های او بگذارد.

چرا مکیدن انگشت یا پستانک بد است ؟

همان طور که گفته شد این عادت در نوزادی و سنین پایین فوایدی برای کودک دارد و هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. در واقع این کار مکانیسم غلبه بر اضطراب، خستگی و یا شروع دندان درآوردن است. معمولاً پستانک یا انگشت مکیدن باعث می شود کودک راحت تر به خواب برود.

اما متاسفانه اگر این عادت فراتر از حد نرمال ادامه پیدا کند، تاثیر بدی بر دندانها و زیبایی لبخند کودک در آینده می‌گذارد. اگر کودک شما بالای ۴ سال سن دارد اما هنوز پستانک در دهان او است یا انگشت خود را میمکد باید بدانید که دندانها و فکهای او به مرور تغییر شکل یافته و نیاز به ارتودنسی پیدا می کند.

تاثیر مکیدن انگشت یا پستانک بر دندان ها

مکیدن انگشت و پستانک پس از ۳ سالگی باعث می شود دندان های بالایی و پایینی نامرتب شده و از ردیف خارج شوند. شایع ترین مشکلی که در اثر این عادت بد در کودکان ایجاد می شود اپن بایت است. اپن بایت یا بایت باز به این معنی است که هنگامی که دهان خود را می بندید دندان های بالایی و پایینی در جلوی دهان یا عقب دهان به هم نمی‌رسند و بین آنها فاصله وجود دارد.

در کودکانی که مدت طولانی انگشت یا پستانک می‌مکند اوربایت نیز دیده می‌شود. اوربایت به وضعیتی می‌گویند که در آن دندان های جلویی بالایی بیش از اندازه پایین آمده و همپوشانی بیش از حد نرمال با دندانهای جلویی پایینی دارند. در نتیجه عملکرد این دندان‌ها مختل می‌شود.

مشکلات دندانی دیگری که انگشت مکیدن ایجاد می‌کند ایجاد فاصله و ناهمراستایی بین دندانها است. همچنین فک ها ممکن است تناسب خود را از دست بدهند. این باعث می شود جویدن غذا برای کودک دشوار شده و یا حتی در برخی موارد تلفظ او نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

مشکلات نامرتبی و هم ردیف نبودن دندان ها گاهی اوقات باعث کاهش اعتماد به نفس کودک و پرهیز از خندیدن او می شود.

تغییر رشد فک و صورت

رشد و تکامل و صورت از کودکی تا نوجوانی ادامه پیدا می کند اما مکیدن انگشت یا پستانک به مدت طولانی بر رشد و شکل آنها از جمله عضله های دهان و صورت، استخوانهای فک و همچنین دندانها تاثیر می گذارد.

فشار مداوم ناشی از مکیدن انگشت و پستانک باعث می شود دندان ها جابجا شده و در جایگاه نامناسبی قرار بگیرند. در نتیجه ساختار کلی صورت تحت تاثیر قرار می گیرد. از طرف دیگر این کار باعث می‌شود فکها نتوانند رشد درست و متقارن و متناسب خود را ادامه بدهند.

در موارد شدید، عضله های صورت تغییر می کنند تا مشکل بایت (ناهمراستایی دندانها) را حل کنند و تکلم یا جویدن را بهبود ببخشند. این اتفاق پیامدهایی دارد که بر ساختار و زیبایی صورت تاثیر می‌گذارد و حتی ممکن است منجر به اختلال مفصل فک شود که نیاز به درمان‌های گسترده دارد. در این حالت در بزرگسالی نیاز به جراحی فک پیدا می کند.

نکاتی که لازم است در مورد دندانپزشکی کودکان و نوزادان بدانید.

تاثیر بر تکلم و تلفظ

انگشت مکیدن یا پستانک مکیدن به مدت طولانی می‌تواند تکلم کودک را تحت تاثیر قرار بدهد. اغلب به دلیل فشار دائمی بر دندان های جلویی، اپن بایت یا اوربایت اتفاق می‌افتد. در اثر ناهمراستایی دندان ها و ضعف کنترل زبان، ممکن است کودک شل صحبت کند یا حروفی مانند س، ز، ل و ر را نتواند درست تلفظ کند.

علاوه بر این، باید نوزادان و کودکان و کم سن تلفظ صداهای مختلف با تغییر شکل دهان و عضله های صورت را تمرین کند. اما آن دسته از کودکانی که زیاد پستانک یا انگشت می مکند، فرصت حیاتی تمرین این مهارت های زبانی را از دست می‌دهند. این مشکل مستقیماً به دندانها بر نمی گردد اما به عادت انگشت مکیدن برمی‌گردد و لازم است در نظر گرفته شود.

برای جلوگیری از انگشت مکیدن کودک چه باید کرد؟

پیش از هر چیز باید بدانید این مشکل شایعی است و نباید دلواپس آن باشید. والدین زیادی درگیر این مشکل هستند. برای ترک عادت مکیدن انگشت و پستانک، راهکارهای موثر و مفیدی وجود دارد که در اینجا با برخی از آنها آشنا می شوید:

• دفعات انگشت مکیدن کودک را محدود کنید. در ابتدا محدودیت باید در برخی شرایط مشخص به وجود بیاید، مثلاً هنگامی که کودک مشغول بازی است نباید انگشت خود را بمکد‌. مواجه شدن با این محدودیت‌ها او را آماده ترک عادت می کند.
• بررسی کنید ببینید چه چیزهایی باعث تحریک این رفتار می شوند، معمولاً کودک در واکنش به استرس و اضطراب اقدام به مکیدن انگشت یا پستانک می کند. این موقعیتها را پیدا کنید و به حداقل برسانید.
• هنگامی که کودک اضطراب دارد چیز دیگری را جایگزین انگشت مکیدن کنید. باید ببینید چه چیزهایی برای او موثر است مثلاً ممکن است در آغوش گرفتن کودک و گفتن حرف های امیدوار کننده در شرایطی که تحت استرس قرار دارد، او را آرام کند یا مثلاً میتوانید عروسکی که دوست دارد به او بدهید که در آغوش بگیرد.
• به کودک کمک کنید بیشتر نسبت به رفتارهای خود آگاهی پیدا کند. در بسیاری از مواقع کودک حتی متوجه مکیدن انگشت خود نیست. او را متوجه کنید تا به تدریج با خود آگاهی از مواقعی که انگشت میمکد، این عادت را کنار بگذارد.
• کودکان را به دلیل پیشرفت هایش تشویق کنید و پاداش بدهید. هر بار که پیشرفتی در کودک می بینید حتماً به او اطلاع بدهید و با چیزی مثل ستاره، استیکر یا جوایز ساده دیگر تشویقش کنید.

برای اینکه کودک شما دندانی سالم و بدون جرم داشته باشد می توانید فلوراید درمانی انجام دهید.

پستانک ارتودنسی برای کودکان

پستانک ارتودنسی به صورتی طراحی شده است که از فشار وارد کردن بر دندان ها و به هم ریختن آنها جلوگیری شود. پستانک ارتودنسی سَری متفاوتی دارد به طوری که بخش رویی آن گرد و بخش زیرین آن مسطح است (شکل بالا).

این طراحی جدید پستانک برای این است که از شکل فک و کام در حال رشد کودک پشتیبانی کند و آن را مختل ننماید. در حین مکیدن پستاک، سر پستانک درست همانند نوک سینه مادر، در دهان کودک مسطح می شود تا شبیه عملکرد مکیدن سینه باشد و فشار بر لثه و دندانهای در حال رشد را کاهش دهد.

تحقیقات نشان می دهند پستانک های ارتودنسی، کمتر اوپن بایت یا اوربایت ایجاد می کنند و بهترین راه جلوگیری از آسیبهای دندانی ناشی از پستانک هستند. با این حال محدود کردن مدت زمان مکیدن پستانک مهم است و پس از یک سالگی باید کودک از پستانک گرفته شود حتی اگر پستانک ارتودنسی استفاده می کند.