نکروز دندان

نکروز دندان چیست؟

در داخلی‌ترین قسمت هر دندان، بافت‌هایی به نام پالپ وجود دارد. پالپ از ریشه تا تاج دندان امتداد دارد و خود شامل طراحی پیچیده‌ای از رگ‌های خونی و اعصاب است که به حفظ سلامت داخلی دندان کمک می‌کنند. پالپ به دو بخش تقسیم می‌شود: کانال ریشه که در قسمت پایینی دندان قرار دارد و محفظه پالپ که در تاج دندان واقع شده است. نکروز دندان به شرایطی اشاره دارد که در آن پالپ داخل دندان‌ها از بین می‌رود. این وضعیت معمولاً آخرین مرحله از التهاب مزمن پالپ (پالپیتیس مزمن) است و می‌تواند به مشکلات دیگری در دندان‌ها منجر شود.

Dental necrosis is the final stage of a tooth infection. At this stage, the tooth’s nerves and blood vessels have died.

نکروز دندان مرحله نهایی یک عفونت دندانی است. در این مرحله، اعصاب و رگ‌های خونی دندان از بین رفته اند.

به نقل از سایت dentalhealthsociety.com

نکروز دندان چه زمانی اتفاق می افتد؟

نکروز دندان زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های داخلی دندان، به‌ویژه پالپ، به دلیل عدم خون‌رسانی و دریافت مواد مغذی، از بین بروند. این وضعیت معمولاً نتیجه مشکلات زیر است:

1. پوسیدگی عمیق دندان: زمانی که پوسیدگی به لایه‌های داخلی دندان نفوذ کرده و باعث التهاب و عفونت پالپ شود.
2. آسیب یا ضربه شدید به دندان: شکستگی یا ضربه می‌تواند جریان خون به پالپ را قطع کرده و منجر به مرگ آن شود.
3. عفونت‌های درمان‌نشده: عفونت های دندانی که به موقع درمان نمی‌شوند، می‌توانند به پالپ آسیب برسانند.
4. پالپیت مزمن: التهاب طولانی‌مدت پالپ که به مرور باعث نکروز می‌شود.

این شرایط معمولاً بدون درمان، می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تر مانند آبسه دندان، عفونت لثه و حتی مشکلات سیستمیک شود. تشخیص و درمان به موقع نکروز دندان اهمیت زیادی در جلوگیری از این عوارض دارد.

علائم نکروز دندان

بیشتر علائمی که نشان‌دهنده مشکلات دندان و پالپ داخلی هستند، قبل از نکروز ظاهر می‌شوند. زیرا پس از شروع نکروز، اعصاب ممکن است دیگر سیگنالی ارسال نکنند که شما را از وجود درد یا ناراحتی آگاه کند، چرا که پالپ از بین رفته است. در مراحل اولیه مشکلات پالپ، دندان به‌ویژه نسبت به غذاها یا نوشیدنی‌های سرد بسیار حساس است. مواد شیرین نیز ممکن است باعث ناراحتی در دندان آسیب‌دیده شوند. بر اساس گفته‌های مرک منوال، این ناراحتی معمولاً حدود یک تا دو ثانیه طول می کشد.

زمانی که نکروز پالپ ایجاد شود، دیگر به سرما هیچ حساسیتی ندارید. اما ممکن است هنگام جویدن یا دندان‌قروچه، فشار زیادی در دندان آسیب‌دیده احساس کنید. این فشار نیز چندین دقیقه ادامه دارد، در مقایسه با ناراحتی اولیه که فقط چند ثانیه طول می‌کشید. اگر به طور کلی هیچ حسی در دندان خود ندارید، این می‌تواند نشانه‌ای از نکروز باشد. دندان ممکن است به دلیل پوسیدگی درمان‌نشده، ضربه یا پرکردگی‌های بزرگ متعدد نکروز شود. وقتی پالپ نکروتیک شود، به معنای ابتلا به پالپیت برگشت‌ناپذیر است. در این حالت، درمان ریشه یا کشیدن دندان ضروری خواهد بود.

برای اطلاعات بیشتر: راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان

چرا نکروز دندان خطرناک است؟

نکروز دندان خطرناک است زیرا می‌تواند به عوارض جدی برای سلامت دهان و حتی سلامت عمومی بدن منجر شود.

1. عفونت و تشکیل آبسه: وقتی پالپ دندان نکروتیک می‌شود، محیطی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند. این باکتری‌ها می‌توانند به نواحی اطراف دندان نفوذ کرده و منجر به تشکیل آبسه شوند. آبسه دندانی می‌تواند باعث درد شدید، تورم و حتی گسترش عفونت به دیگر بخش‌های بدن شود.
2. گسترش عفونت به استخوان و بافت های اطراف: عفونت ناشی از نکروز دندان می‌تواند به استخوان فک و بافت‌های اطراف سرایت کند. این وضعیت که به نام “استئومیلیت” شناخته می‌شود، ممکن است به تحلیل استخوان و آسیب جدی به ساختارهای نگهدارنده دندان منجر شود.
3. ایجاد عفونت سیستمیک: در موارد شدید، باکتری‌های ناشی از دندان نکروتیک می‌توانند وارد جریان خون شده و به سایر اندام‌های بدن گسترش پیدا کنند. این وضعیت می‌تواند باعث عفونت‌های خطرناک سیستمیک، مانند سپسیس (عفونت خون)، شود که تهدیدکننده زندگی است.
4. از دست دادن دندان: نکروز پالپ در صورت عدم درمان به از دست دادن کامل دندان منجر می‌شود. این موضوع نه تنها بر زیبایی و عملکرد دهان تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث مشکلات دیگری مانند جابه‌جایی دندان‌های دیگر یا تغییر در نحوه جویدن شود.

درمان نکروز دندان

آیا دندان مرده را می‌توان نجات داد؟ گزینه‌های درمانی برای نکروز پالپ ممکن است بر اساس مرحله و شدت بیماری متفاوت باشد. دندان‌پزشک ممکن است یک یا چند مورد از گزینه‌های زیر را پیشنهاد دهد:

• پر کردن دندان: در روش پر کردن دندان، دندانپزشک ممکن است حفره‌های موجود را پر کند تا از پوسیدگی بیشتر دندان جلوگیری شود. در عین حال، پرکردگی های قدیمی یا ناکارآمد ممکن است برداشته و جایگزین شوند. این کار نه تنها به محافظت از دندان بلکه از پالپ داخل آن نیز کمک می کند.
• عصب کشی: در روش عصب کشی دندان، دندان‌پزشک بافت‌های مرده را از محفظه پالپ و ریشه دندان خارج می‌کند تا عفونت از بین برود. برای تمیز کردن کامل کانال از یک محلول شستشوی ملایم استفاده می‌شود. سپس دندان‌پزشک یک ماده پرکننده خاص به نام گوتا پرکا اعمال می‌کند. گاهی اوقات نیاز به بیش از یک جلسه درمان وجود دارد تا شرایط بهبود یافته و عصب‌کشی کامل شود.
• برداشتن پالپ: این روش درمانی برای نکروز پالپ ناشی از پالپیت برگشت‌ناپذیر استفاده می‌شود. در طول این فرآیند، دندان‌پزشک یک سوراخ کوچک در دندان ایجاد کرده و پالپ مرده را به صورت دستی خارج می‌کند. این کار معمولاً همراه با عصب‌کشی انجام می شود.
• جایگزینی دندان: بسته به شدت نکروز پالپ، دندان‌پزشک ممکن است کل دندان را بردارد. شما می‌توانید بر اساس بودجه و ترجیحات خود، از میان گزینه‌های مختلف برای جایگزینی دندان، مانند ایمپلنت یا بریج دندان، انتخاب کنید.

برای اطلاعات بیشتر: بریج بهتر است یا ایمپلنت

آیا نکروز دندان قابل پیشگیری است؟

شما می‌توانید با رعایت موارد زیر از ایجاد پوسیدگی و حفظ سلامت دندان‌های خود جلوگیری کنید:

• مسواک زدن دندان‌ها دو بار در روز.
• نخ دندان کشیدن روزانه.
• مراجعه به دندان‌پزشک برای تمیز کردن‌های دوره‌ای و معاینات منظم.
• گزارش هرگونه علائم جدید دندانی، مانند درد و حساسیت، به‌صورت فوری.
• استفاده از گارد شبانه برای محافظت از دندان‌ها در صورتی که هنگام خواب دندان قروچه می‌کنید.

نقش رژیم غذایی در پیشگیری از نکروز دندان

رژیم غذایی مناسب نقش کلیدی در پیشگیری از نکروز دندان دارد، زیرا تغذیه سالم به تقویت ساختار دندان‌ها و کاهش خطر پوسیدگی کمک می‌کند. مصرف غذاهای غنی از کلسیم، فسفر و ویتامین D، مانند لبنیات، ماهی و سبزیجات برگ‌دار، می‌تواند به تقویت مینای دندان و حفظ سلامت پالپ کمک کند. همچنین، پرهیز از مصرف بیش از حد مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی، که عامل اصلی پوسیدگی دندان هستند، ضروری است. نوشیدن آب کافی و مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه نیز به تمیز کردن طبیعی دندان‌ها و حفظ سلامت لثه‌ها کمک می‌کند. رژیم غذایی متعادل در کنار رعایت بهداشت دهان و دندان، خطر عفونت و نکروز دندان را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های بعد از عصب کشی و پست و روکش

تفاوت بین نکروز و پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان و نکروز دندان دو مشکل متفاوت هستند که هر دو می‌توانند بر سلامت دهان و دندان تأثیر بگذارند. پوسیدگی دندان یک فرآیند تدریجی است که با تخریب مینای دندان آغاز می‌شود و در صورت عدم درمان، به لایه‌های عمیق‌تر دندان، از جمله عاج و پالپ، گسترش می‌یابد. این تخریب ناشی از فعالیت باکتری‌های دهان است که قندها را به اسید تبدیل می‌کنند و باعث حل شدن مواد معدنی دندان می‌شوند. پوسیدگی معمولاً با علائمی مانند حساسیت به سرما، گرما و مواد شیرین، و در مراحل پیشرفته‌تر درد ظاهر می‌شود.

تفاوت اصلی بین این دو در این است که پوسیدگی دندان از سطح آغاز شده و در صورت درمان زودهنگام قابل کنترل است، در حالی که نکروز دندان مربوط به آسیب داخلی و عمیق‌تر است که نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری مانند عصب‌کشی یا کشیدن دندان دارد. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع پوسیدگی می‌تواند از بروز نکروز و عوارض شدیدتر جلوگیری کند.

بیماری نکروز لثه چیست؟

نکروز لثه که با نام ژنژیویت نکروزی یا پریودنتیت نکروزی شناخته می‌شود، بیماری‌ای است که به دلیل عفونت‌های باکتریایی شدید، استرس، یا ضعف سیستم ایمنی رخ می‌دهد و منجر به مرگ بافت‌های لثه می‌شود. این بیماری معمولاً با علائمی مانند درد شدید، بوی بد دهان، خونریزی و زخم‌های لثه‌ای همراه است. در صورت عدم درمان، نکروز لثه می‌تواند به تحلیل استخوان فک و از دست رفتن دندان‌ها منجر شود.

از سوی دیگر، نکروز دندان به مرگ بافت پالپ داخلی دندان اشاره دارد. این بیماری معمولاً ناشی از پوسیدگی عمیق، آسیب‌های فیزیکی یا عفونت پالپ است که به قطع جریان خون و مرگ عصب و رگ‌های خونی داخل دندان منجر می‌شود. برخلاف نکروز لثه که تأثیر مستقیم بر بافت‌های اطراف دندان دارد، نکروز دندان یک مشکل داخلی است و با علائمی مانند کاهش یا از بین رفتن حساسیت، تغییر رنگ دندان و گاهی درد هنگام فشار همراه است. درمان این وضعیت شامل عصب‌کشی یا در موارد شدیدتر، کشیدن دندان و جایگزینی آن است.

تفاوت اصلی این دو بیماری در محل تأثیر و نوع آسیب است. نکروز لثه یک بیماری با منشأ عفونی است که به بافت‌های اطراف دندان آسیب می‌رساند، در حالی که نکروز دندان به بافت داخلی و پالپ دندان محدود می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر: علائم انواع بیماری لثه و راه های درمان

عوارض نکروز دندان

• ایجاد آبسه دندانی.
• گسترش عفونت به فک و بافت‌های اطراف.
• انتقال عفونت به جریان خون و احتمال ابتلا به سپسیس (عفونت خون).
• افزایش سطح عوامل التهابی که ممکن است با بیماری‌های قلبی‌عروقی مرتبط باشد.
• ارتباط با پیشرفت دیابت و کاهش کنترل قند خون.
• افزایش خطر مشکلات تنفسی ناشی از التهاب مزمن.
• درد مزمن و تورم ناشی از عفونت.
• اختلال در خوردن، صحبت کردن و فعالیت‌های روزمره.
• ایجاد فشار بر سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت.
• احتمال تشدید بیماری‌های سیستمیک موجود.
• تشدید مشکلات در بیماران مبتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی یا نقص ایمنی.

پیامدهای عدم درمان نکروز دندان

• تشکیل آبسه دندان و بافت‌های اطراف: عفونت ناشی از نکروز دندان می‌تواند منجر به تشکیل آبسه در اطراف ریشه دندان شود. آبسه دندانی ممکن است باعث درد شدید، تورم و چرک در ناحیه آسیب‌دیده شود و در صورت گسترش، مشکلات جدی‌تری به وجود آورد.
• گسترش عفونت به استخوان فک (استئومیلیت): عفونت دندان نکروتیک می‌تواند به استخوان فک نفوذ کرده و باعث تحلیل استخوان، ضعف ساختاری و حتی از دست دادن دندان‌های مجاور شود.
• عفونت‌های سیستمیک و سپسیس: در موارد شدید، باکتری‌های ناشی از عفونت دندان وارد جریان خون می‌شوند و عفونت سیستمیک (سپسیس) ایجاد می‌کنند. این وضعیت تهدیدکننده زندگی است و می‌تواند به نارسایی اندام‌های حیاتی منجر شود.

نکروز دندان در کودکان

بله، کودکان نیز ممکن است به نکروز دندان مبتلا شوند، هرچند که این وضعیت در میان بزرگسالان رایج‌تر است. یکی از اصلی‌ترین علل نکروز دندان در کودکان، ضربه یا آسیب به دندان‌ها است. کودکان به دلیل فعالیت‌های پرتحرک، ورزش یا بازی، بیشتر در معرض شکستگی یا ضربه به دندان‌های شیری و دائمی هستند. این آسیب‌ها می‌توانند باعث قطع جریان خون به پالپ دندان شده و به نکروز منجر شوند. همچنین، پوسیدگی های درمان‌نشده یا عفونت‌های شدید پالپ در اثر بهداشت ضعیف دهان و مصرف زیاد قند می‌توانند به مرگ پالپ دندان در کودکان منجر شوند.

برای اطلاعات بیشتر: درمان پوسیدگی دندان کودکان

نکروز دندان در کودکان ممکن است بر دندان‌های دائمی که در حال رشد هستند تأثیر منفی بگذارد. عفونت ناشی از دندان نکروتیک می‌تواند به جوانه دندان دائمی آسیب برساند و منجر به تغییر در شکل، رنگ یا رشد دندان دائمی شود. علاوه بر این، مشکلاتی مانند درد مزمن، تورم یا آبسه ممکن است توانایی کودک را در غذا خوردن، صحبت کردن و خوابیدن مختل کند.

در نتیجه، اگرچه کودکان به اندازه بزرگسالان در معرض خطر نکروز دندان نیستند، اما این وضعیت می‌تواند به دلیل ضربه، عفونت یا پوسیدگی رخ دهد و نیازمند درمان فوری است. والدین باید بهداشت دهان و دندان کودکان را از سنین پایین آموزش دهند، ضربه‌های دندانی را جدی بگیرند و معاینات منظم دندان‌پزشکی را در برنامه خود قرار دهند تا از مشکلات جدی جلوگیری شود.

نکروز دندان بر اثر ضربه

نکروز دندان یکی از عوارض شایع آسیب‌های فیزیکی و ضربه به دندان است. زمانی که دندان تحت فشار یا ضربه شدیدی قرار می‌گیرد، ممکن است جریان خون به پالپ دندان مختل شود. این وضعیت که به نام نکروز پالپ ناشی از تروما شناخته می‌شود، می‌تواند باعث مرگ سلول‌های داخلی پالپ و در نهایت نکروز آن شود. ضربات شدید در ورزش، تصادفات، یا حتی زمین خوردن می‌تواند دندان را در معرض این آسیب قرار دهد.

در نکروز ناشی از ضربه، ابتدا ممکن است علائمی مانند درد، تغییر رنگ دندان (خاکستری یا زرد شدن)، و حساسیت به فشار یا ضربه ظاهر شود. با پیشرفت نکروز و مرگ پالپ، دندان ممکن است بی‌حس شود، زیرا اعصاب داخلی آن از کار افتاده‌اند. با این حال، اگر عفونت به بافت‌های اطراف دندان گسترش یابد، ممکن است تورم، آبسه یا درد شدید ایجاد شود.

هزینه درمان نکروز دندان

هزینه های درمان نکروز دندان  بسته به نوع درمان و تعداد کانال‌های دندان متفاوت است. برای درمان ریشه (عصب‌کشی)، هزینه‌ها به شرح زیر می‌باشد:

• درمان ریشه یک کاناله: حدود ۱۶,۳۸۰,۰۰۰ تومان.
• درمان ریشه دو کاناله: حدود ۲۲,۳۲۰,۰۰۰ تومان.
• درمان ریشه سه کاناله: حدود ۲۶,۹۸۰,۰۰۰ تومان.

برای اطلاعات بیشتر: قیمت عصب کشی دندان ۱۴۰۳

این هزینه‌ها ممکن است در مراکز تخصصی و برای درمان‌های پیچیده‌تر افزایش یابد. به عنوان مثال، درمان ریشه سه کاناله در مراکز تخصصی ممکن است تا ۳۲,۴۷۰,۰۰۰ تومان هزینه داشته باشد.

در صورتی که دندان نیاز به کشیدن داشته باشد، هزینه کشیدن دندان معمولی حدود ۱,۵۰۰,۰۰۰ تومان و برای دندان عقل ممکن است تا ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان باشد. پس از کشیدن دندان، برای جایگزینی آن با ایمپلنت، هزینه هر واحد ایمپلنت بسته به برند و کیفیت آن متفاوت است و می‌تواند از ۶,۰۰۰,۰۰۰ تومان تا ۳۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان متغیر باشد.

نتیجه گیری

نکروز دندان یکی از مشکلات جدی و برگشت‌ناپذیر در سلامت دهان و دندان است که می‌تواند عوارض گسترده‌ای برای فرد ایجاد کند. این وضعیت، که معمولاً ناشی از پوسیدگی‌های پیشرفته، عفونت‌های درمان‌نشده یا آسیب‌های فیزیکی است، در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند منجر به گسترش عفونت، از دست دادن دندان و حتی مشکلات سیستمیک شود. با این حال، رعایت بهداشت دهان و دندان، معاینات منظم دندان‌پزشکی و درمان سریع هرگونه مشکل دندانی، می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.