عصب کشی (root canal treatment) یک درمان بسیار مفید و موفق در دندانپزشکی است که باعث نجات دندان آسیب دیده می شود. با کمک عصب کشی نیازی نیست دندانهایی را که به شدت عفونت کرده اند و پالپشان درگیر شده است یا ترک خورده اند، بکشید. با این درمان سالهای سال میتوانید از دندان ترمیم شده خود استفاده کنید.
با این حال عصب کشی هم مثل هر درمان دیگری معایب و عوارضی ممکن است داشته باشد. شایعترین مشکل این درمان، تغییر رنگ دندان است. اگر دندان در جلوی دهان و در معرض دید باشد، این تغییر رنگ پس از عصب کشی تاثیر زیادی بر زیبایی چهره می گذارد. اما چرا چنین اتفاقی می افتد؟
آیا تغییر رنگ دندان پس از عصب کشی طبیعی است؟
عوض شدن رنگ دندان پس از عصب کشی یک مشکل شایع است و از عوارض درمان محسوب می شود. این اتفاق به دلایل مختلف ممکن است تجربه شود از جمله موارد زیر:
- مواد و داروهایی که برای درمان ریشه دندان استفاده می شوند.
مواد پر کننده ریشه دندان که دندانپزشک با آن کلیه پالپ و ریشه را پر می کند، رنگ دارد. این رنگ ممکن است از مواد پر کننده خارج شده و باعث رنگ گرفتن لایه های بیرونی تر دندان شود. در این شرایط ممکن است دندان قرمز یا نارنجی شود. از آنجایی که مواد پر کننده در وسط دندان قرار دارد به مرور زمان ممکن است همه دندان رنگ بگیرد.
اگر دندانتان را با آمالگام پر کرده باشید، دندان ممکن است به رنگ خاکستری مایل به آبی در بیاید. به همین علت است که مواد آمالگام برای پر کردن دندانهایی که در معرض دید قرار دارند توصیه نمی شود. علاوه بر این، سفید کردن تغییر رنگ ناشی از پرکردگی آمالگام بسیار سخت است. همچنین داروها و مواد پر کننده حاوی اکسید روی یا نیترات نقره بیشتر احتمال دارد که رنگ دندان را تغییر بدهند.
- خراب شدن و مردن دندان
شایعترین دلیل تغییر رنگ بعد از عصب کشی دندانها، نکروز است. هنگامی که بافتها بازجذب و حل می شوند، محصولات جانبی حاصل از تجزیه مواد به وجود می آید و هنگامی که نوبت به خون می رسد، رنگ دندان به رنگ قهوه ای مایل به زرد یا قرمز برمی گردد. اگر مواد پرکننده ریشه کامل مجرای ریشه را پر نکرده باشند، در سوراخهایی که باقی مانده است مواد حاصل از تجزیه بافتهای مرده جمع می شوند. این اتفاق منجر به تغییر رنگ تاج می شود. معمولا دندان به رنگ خاکستری در می آید.
آیا میتوان دندانی که پس از عصب کشی تغییر رنگ داده را سفید کرد؟
سفید کردن دندان عصب کشی شده به روش خاصی نیاز دارد چون تنها می خواهید یک دندان بدرنگ را سفید کنید نه همه دندانها. بلیچینگ داخلی ممکن است در این زمینه مفید باشد. نتیجه آن بستگی به مدت زمانی که از عصب کشی گذشته است دارد.
اگر مدتها پس از عصب کشی میخواهید دندان را سفید کنید و تغییر رنگ آن شدید است، بهتر است به دنبال گزینه های دیگر مانند روکش سرامیکی یا سرامیکی فلزی باشید.
بلیچینگ داخلی چگونه است؟
درمان پس از بررسی دقیق وضعیت دندانها شروع می شود. ابتدا باید علت تغییر رنگ دندان روشن شود. عکس رادیولوژی (اشعه ایکس) از دندان گرفته می شود تا مشخص شود آیا مواد پر کننده ریشه در وضعیت مطلوبی قرار دارند یا لازم است ابتدا ریشه مجددا ترمیم شود و سپس سفید کردن دندان صورت بگیرد.
با استفاده از سوراخ کوچکی در تاج دندان، دندانپزشک به پالپ دسترسی پیدا می کند. سپس پالپ را با ژل سفید کننده مخصوصی پر می کند. سه الی پنج روز بعد اگر همه چیز خوب پیش برود، ژل سفید کننده تعویض می شود. پس از آخرین جلسه درمانی، باید محفظه پالپ پاکسازی شود. پس از آن، دندان با مواد پر کننده جدید پر می شود.
فرآیند سفید کردن داخلی دندان چیست؟
از بین بردن تیرگی های دندان بدون اینکه به شکل آن و همچنین موقعیت دندان در فک آسیبی وارد شود و یا دچار تغییر ظاهری گردد، یک پروسه مهم و حساس می باشد که از آن به عنوان فرآیند سفید کردن داخلی دندان نام می برند. این درمان به عنوان یک درمان زیبایی برای دندان های جلویی و یا به عنوان یک پیش درمان در زمینه انجام پروتز دندان مصنوعی یا قبل از انجام سرامیک کردن دندان ها انجام می گردد.
به این نکته توجه شود که اگر تصمیم به سفید کردن داخلی دندان داریم، باید عصب کشی به طور کامل و اصولی انجام شده باشد. اگر در این زمینه شک داشتید دکتر برای شما رادیوگرافی پری اپیکال تجویز می کند.
اگر هم دندان در اثر تخریب و عفونت سیاه شده و در این مدت درمانی مانند عصب کشی و پرکردن انجام نداده‌اید حتما قبل از سفید کردن داخلی دندان باید عصب کشی را به طور کامل انجام دهید. امکان سفید کردن دندان بعد از عصب کشی وجود دارد و نیاز نیست فاصله ای بین این دو درمان ایجاد شود.
اقدامات لازم پیش از بلیچینگ داخلی
برای انجام بلیچینگ نیاز است مقدماتی را انجام دهیم تا شرایط برای سفید کردن داخلی دندان فراهم شود. ابتدایی ترین کار درمان کامل پوسیدگی دندان است. باید پوسیدگی به صورت کامل از بین برود، دندان عصب کشی شود و سپس اقدام بلیچینگ نمایید. عدم انجام این موارد باعث می شود محلول بلیچینگ با عفونت واکنش دهد، در نتیجه علاوه بر عفونت بیشتر، درد زیادی را در آن محل ایجاد کند.
تفاوت بلیچینگ داخلی با بلیچینگ خارجی
در فرآیند سفید کردن داخلی دندان، محلول بلیچینگ و عملیات درمان در مورد دندان های خراب، عفونت کرده و یا آسیب دیده از ناحیه ریشه، انجام می شود. معمولا در این موارد دندان به صورت موضعی دچار تغییر رنگ و تیرگی است. اما در روش بلیچینگ خارجی، ماده بلیچینگ برای سطح کلی دندان ها استفاده می شود. در واقع در این روش به صورت یک دست و کلی سطوح دندان ها سفید می شود. نیازی به تراش و ایجاد کار اضافه نیست و با سطح سالم دندان روبرو هستیم. زمانی که از بلیچینگ داخلی قرار است استفاده شود، محلول بلیچینگ به درون حفره مورد نظر در دندانی که دچار تیرگی شده است تزریق می شود.
روش‌های مختلف انجام بلیچینگ داخلی
فرآیند تغییر رنگ بعد از عصب کشی دندانها (بلیچینگ داخلی) در چند روش مختلف انجام می شود که انتخاب روش درمانی توسط پزشک به عوامل مختلفی بستگی دارد. پرکاربردترین روش های انجام بلیچینگ عبارتند از:
- روش داخل مطب (In Office)
از محلول بلیچینگ با قدرت بالا در این روش استفاده می شود. به همین خاطر به صورت حضوری در مطب پزشک، محلول به حفره دندان مورد نظر تزریق می گردد و باید به مدت مشخصی که به نوع محلول بستگی دارد، روی دندان باقی بماند. برای تکمیل درمان ممکن است نیاز باشد فرد چند بار به مطب پزشک مراجعه نماید. معمولا در این موارد فاصله تزریق حداقل یک هفته در نظر گرفته می شود تا تاثیر بلیچینگ بر روی سطوح دندان و قدرت خورندگی کم شود.
در زمان استفاده از این روش باید به صورت کامل دندان ایزوله شود. چرا که قدرت بالای محلول ممکن است به مینای دندان و لثه آسیب وارد کند.
در مواردی که نیاز به تاثیر بیشتر می باشد و شرایط به درستی کنترل شده باشد، ماده بلیچینگ را هم زمان در درون حفره و برای سطح استفاده می کنند که می شود گفت مجموع بلیچینگ داخلی و خارجی است.
- روش قدم زنان (Walking) یا همراه
در روش قبلی بخاطر قدرت بالای محلول و همچنین شرایط کنترلی که نیاز بود، باید بعد از مدتی محلول از محل برداشته می شد. در این روش محلول به محل مورد نظر تزریق می شود و روی آن پانسمان انجام می گیرد. فرد به مدت یک هفته به زندگی روزانه خود می پردازد و بعد از یک هفته دوباره به مطب مراجعه می نماید. در مراجعات بعدی نیز این روند تکرار می شود. قدرت محلول استفاده شده در این روش از روش قبلی پایین تر است. از جمله مواد استفاده شده در این روش سدیم پربورات می باشد.
این روش نیاز به تخصص بیشتری دارد و باید به درستی هم محلول تزریق شود و هم امکان انجام پانسمان و فضای مورد نظر برای آن باشد.
- روش ترکیبی (داخل مطب و همراه)
اگر هر دو روش بالا را در مورد بلیچینگ به کار ببرند، از آن به عنوان روش ترکیبی نام می برند. در این حالت ابتدا محلول قوی تزریق می شود و بعد از زمان مشخصی از روی دندان برداشته می شود و محلول بلیچینگ با دز پایین تر به صورت ماندگار همراه با پانسمان اجرا می گردد. این محلول تا هفته بعد باقی می ماند تا روند تکرار شود. میزان اثر بخشی این روش در صورتی بیشتر خواهد بود که نکات مربوط به بلیچینگ توسط پزشک به درستی رعایت شود و عوارضی برای فرد بوجود نیاید.
- روش داخلی-خارجی (تری بلیچینگ)
یک روش ترکیبی است که هم دندان زنده و هم دندان مرده را در بر می گیرد. محلول آماده شده در این روش نه تنها بر روی دندان مرده، که کل سطوح سایر دندان های دیگر را پوشش می دهد و برای سفید کردن از آن استفاده می شود. زمانی که افراد می خواهند به صورت یک دست دندان های خود را سفید و درخشان کنند از این روش کمک می گیرند. توازن رنگ و یک نواختی خوبی با این روش روی دندان ها ایجاد می شود.
با استفاده از این روش ها فرآیند سفید کردن داخلی دندان انجام می شود که می توان بازدهی در حدود ۸۵ درصد برای آن در نظر گرفت. به همین خاطر رضایت گسترده ای را به همراه داشته است و روز به روز بر متقاضیان بلیچینگ افزوده می شود.
در مورد بلیچینگ داخلی در زمان برداشتن لایه قبلی و تکرار روش، برشکاری انجام می شود که هر مرحله ممکن است قسمتی از دندان اطراف حفره را با خود برش دهد. پس بهتر است ابتدا از روش های بلیچینگ سطح استفاده شود. اگر نتیجه بخش نبود، سپس روش داخلی انجام گیرد.
چه زمانی بلیچینگ داخلی قابل انجام نیست؟
انجام بلیچینگ (تغییر رنگ بعد از عصب کشی دندانها) همیشه امکان پذیر نیست و در خیلی موارد باید از آن صرف نظر کنیم. در مواردی که نتوانیم بلیچینگ را انجام دهیم، از روش های درمانی دیگری استفاده می کنیم. از جمله مهمترین شرایط عدم امکان استفاده از این روش می توان اشاره داشت به :
- در صورتی که ریشه دندان به درستی درمان نشده باشد و یا دندان عصب کشی نگردیده است.
- در صورتی که مقدار بسیار کمی از ساختار دندان باقی مانده باشد و بیشتر آن از بین رفته باشد.
- در صورتی که حجم زیادی از پرشدگی در داخل دندان قرار داشته باشد.
- شرایطی که ساختار و تاج باقی مانده از دندان بسیار ضعیف باشد.
- در شرایطی که نیاز به انجام لمینت برای دندان ها وجود دارد.
- برای شرایطی که نیاز به اصلاح فرم دندان وجود دارد مانند ارتودنسی.
- در زمانی که ریشه دندان نمایان شده باشد.
- برای دندان های پیش فک نیز معمولا انجام نمی شود چرا که اجرای بلیچینگ سخت است.
عوارض بلیچینگ داخلی
یکی از عارضه هایی که بخاطر عدم دقت در انجام درست بلیچینگ و همچنین ضعف دندانپزشک در زمینه تشخیص ماده مناسب برای بلیچینگ و عدم ایزوله سازی اصولی ایجاد می شود، سوختگی شیمیایی است. این عارضه به صورت داخلی اتفاق می افتد.
عارضه بعدی که به صورت خارجی رخ می دهد، تحلیل ریشه دندان مورد نظر می باشد. اما در مورد این عارضه و تحلیل، برخی معتقدند که همان عامل سیاه شدن و تیره شدن دندان تاثیرگذار است. با این حال نباید از این نکته که با مراجعه به متخصص مناسب می شود میزان عوارض بلیچینگ را محدود کرد، به راحتی گذر کنیم.
اگر هرگونه ترک و یا عدم پر شدگی در سطح دندان وجود داشته باشد، مواد بلیچینگ به درون دندان نفوذ می کنند و باعث درد و سوزش خواهند شد. همچنین احتمال وارد شدن آسیب به لثه ها نیز وجود دارد.
مورد بعدی که ممکن است در اثر بلیچینگ ایجاد شود، دو رنگ شدن دندان هاست. البته این مورد با روش های درمانی قابل برطرف شدن است و حتی اگر درمان انجام نشود، بعد از مدتی با سایر دندان ها همرنگ می شود.
همچنین بخوانید : انواع روش های سفید کردن دندان
ماندگاری بلیچینگ داخلی
همانطور که سفیدی سطح کلی دندان ها همیشگی نیست، سفید شدن به این روش نیز ماندگار نخواهد بود. البته با رعایت نکات بهداشتی و مراقبت های اصولی می توانید مدت ماندگاری را بسیار افزایش دهید.
- از نوشیدنی ها و موادی که بر روی ظاهر دندان اثر می گذارند استفاده نکنید.
- شستشوی دندان بعد از خوردن و آشامیدن را فراموش نکنید.
- نظافت دهان و دندان را رعایت کنید.
- با انجام مواردی از این دست تا سالها می توانید از ظاهر دندان خود لذت ببرید.
