راهنمای کامل روش درمان ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک یکی از روش های ارتودنسی دندان است که به انواع دستگاه هایی گفته می شود که در دهان قرار می گیرند تا دندان ها را صاف و مرتب کنند یا فکها را هم راستا نموده و باریکی، جلوزدگی یا عقب ماندگی آنها را اصلاح نمایند اما به دندانها چسبانده نمی شوند و در طی دوره درمان ثابت نیستند.
بسیاری از ما لبخند ایده آل نداریم و دندان هایمان کج، انحراف یافته و یا عقب و جلو است و یا یکی از فک هایمان عقب تر یا جلوتر است در نتیجه به طور کلی دندان هایمان صاف و مرتب نیست و بایت درستی نداریم. منظور از بایت ارتباط دندان ها با یکدیگر به ویژه هنگام بستن دهان است.
درمان ارتودنسی چه اهمیتی دارد؟
اگر دندان هایمان همگی هم راستا نباشند و برخی از آنها کج شده یا عقب یا جلو زده باشند و یا هر مشکل دیگری داشته باشند که باعث شود بین آنها فواصل کوچکی وجود داشته باشد، دائماً هر چیزی که می خوریم ذراتی از آن بین دندانهایمان گیر می کند. تمیز کردن این مناطق با مسواک و یا حتی نخ نسبتاً سخت است و ممکن است نتوانیم آنها را به خوبی تمیز کنیم. در این شرایط فضای بین دندانها به محلی برای تجمع ذرات باقیمانده در دهان و فعالیت باکتری ها تبدیل می شود. به همین علت کسانی که دندان های صاف و مرتب و همراستا ندارند بیشتر دچار پوسیدگی دندان و عفونت لثه می شوند.
از طرفی برای این که بتوانیم غذا را درست بجویم و کلمات و حروف را درست ادا کنیم باید هر دندانی در جایگاه درست خود قرار داشته باشد. در غیر این صورت اشکالاتی در جویدن و تکلم ممکن است به وجود بیاید.
کج و نامرتب بودن دندان ها باعث می شود هر بار که غذا می جویم فشار زیادی بر برخی از دندان هایمان وارد شود. ممکن است این فشار بیش از حد توان آنها بوده و باعث ایجاد ترک های ریز و یا ساییدگی زیاد در آنها شود. همچنین مفصل فک تحت فشار زیادی قرار می گیرد همه این مشکلات با درمان ارتودنسی برطرف می شود.
چه کسانی نیاز به درمان ارتودنسی دارند؟
کسانی که مشکلات زیر را دارند بهتر است برای مشورت با متخصص ارتودنسی اقدام نمایند:
- کجی و نامرتبی دندانها
- جلو زدگی یا عقب ماندگی برخی از دندان ها نسبت به بقیه
- نهفتگی یا نیمه نهفتگی برخی از دندان ها (یعنی بخشی از دندان و یا همه آن در زیر لثه باقی مانده است)
- جلوزدگی یا عقب ماندگی یکی از فکها
- باریک و کوچک بودن فک بالا
- شلوغی و به هم فشردگی دندانها
- وجود فاصله بین دندان ها
- نامتقارن بودن لبخند
- وجود دندان اضافی یا بیرون زدن دندان از جایگاه نادرست
برای اطلاعات بیشتر: بهترین متخصص ارتودنسی
انواع روش های ارتودنسی متحرک
دو نوع اصلی دستگاه های ارتودنسی متحرک عبارتند از الاینر ها و ریتینرها.
۱. الاینر یا اینویزالاین
الاینر (اینویزالاین) یکی از روش های ارتودنسی نامرئی است که یک پلاک از جنس ترموپلاستیک است که بی رنگ بوده و هنگامی که در تماس با دندان ها قرار می گیرد کسی متوجه آن نمی شود. الاینر برای حرکت دادن دندان ها و مرتب کردن آنها طراحی می شود. متخصص ارتودنسی بسته به وضعیت دندان هایتان، تعداد مشخصی الاینر برای تان طراحی می کند تا آنها را به نوبت استفاده کنید و هر دو هفته یک بار الاینر جدید را جایگزین قبلی کنید.
برای اطلاعات بیشتر از این روش به صفحه روش های ارتودنسی نامرئی مراجعه نمایید.
۲. ریتینر یا تثبیت کننده ارتودنسی
ریتینر یا تثبیت کننده ارتودنسی وسیله ای است که بعد از تمام شدن طول دوره درمان ارتودنسی با براکت یا الاینر استفاده می شود. در این زمان که به لبخندی ایده آل دست یافته اید، تثبیت کننده دندان های تان را همان جا ثابت نگه می دارد.
علت نیاز به ریتینر این است که دندان ها تا مدتی بعد از درمان ارتودنسی پتانسیل حرکت و به خصوص برگشتن به موقعیت قبلی را دارند. به همین علت تا مدتی (گاهی اوقات برای همیشه) باید از تثبیت کننده ارتودنسی استفاده شود تا دستاوردهای درمان ارتودنسی حفظ شود. طول مدت استفاده از این وسیله ارتودنسی را دکتر برایتان مشخص می کند.
بدون استفاده از ریتینرها دندانها حالت خودشان را از دست میدهند یا کج میشوند. وقتی که بریس های ثابت برداشته میشود، دندان به حالت قبلی بر میگردد. برای ثابت ماندن دندان در جای خود پس از بریس ثابت از ریتینرها استفاده میشود. با بالا رفتن سن، استخوان فک نیز رشد میکند و در نتیجه امکان کج شدن دندانها بیشتر از قبل می باشد و این امر ادامه چرخه تکامل انسان است. حال اگر این اتفاق در طی ارتودنسی به وجود آید به نوبه خود لزوم استفاده از ریتینر را اثبات میکند. بعد از استفاده یکساله از ریتینرها امکان برگشت به حالت اول کاهش پیدا کرده با این حال پزشکان توصیه میکنند بعد از این دوره نیز نگهداری و رسیدگی به دندانهای ارتودنسی شده لازم است.
انواع ریتینر
- ریتینر هاولی: برای ماندگاری دندانهای فک بالا استفاده میشود. این رتینر از سیم و پلاستیک تشکیل شده است.
- ریتینر شفاف: این نوع ازتثبیت کنندهها مانند الاینرهای شفاف هستند. این ریتینر به علت نامرئی بودن طرفداران زیادی دارد.
۳. پلاک متحرک با فنر زد (ارتودنسی متحرک تک فک)
دندانپزشکان معمولا با بیمارانی سرو کار دارند که از ارتودنسی تک فک استفاده میکنند. از پلاک متحرک با فنر زد برای اصلاح دندانهای قدامی استفاده میشود که در مقایسه با دندانهای هم ردیف خود عقب تر هستند. با استفاده از این پلاک دندانهایی که عقب هستند به سمت جلو حرکت میکند و با دندانهای دیگر ردیف میشوند. این نوع ارتودنسی برای کودکان نیز پیشنهاد میشود.
۴. پلاک فانکشنال (ارتودنسی متحرک کودکان)
این نوع ارتودنسی باعث صاف شدن دندان و بهتر شدن وضعیت فک بالا و پایین میشود. در صورتی که فک بالا و پایین فضای کمی برای رشد دندان داشته باشند دندانپزشک از ارتودنسی فانکشنال به جای کشیدن دندان برای کودکان و بزرگسالان استفاده میکند. پلاک فانکشنال با فشاری که به فک وارد میکند باعث حرکت دندان ها میشود.
مزایا و معایب ارتودنسی متحرک به صورت زیر است:
مزایا
- مسواک زدن راحت تر: مسواک زدن راحت است چون پلاک را از دهان در می آورید و همانند همیشه مسواک می زنید. در حالی که با ارتودنسی ثابت، مسواک زدن سخت است چون باید مراقب فضای بین دندانها و سیم و قطعات وسیله ارتودنسی که به دندان ها چسبیده است باشید.
- تمیز کردن وسیله ارتودنسی متحرک ساده است: فقط کافیست این وسیله را از دهان در بیاورید و با مسواک آن را زیر شیر آب تمیز کنید.
- احتمال پوسیدگی دندان و عفونت لثه کمتر: چون به راحتی می توانید دندانها و وسیله ارتودنسی را تمیز کنید.
- عدم ایجاد لکه بر دندان ها: برخلاف ارتودنسی ثابت، در دندان ها لکه های سفید ایجاد نمی شود. در ارتودنسی ثابت در محل چسباندن براکت یا بند، ممکن است به دلیل تمیز نشدن کامل دندان ها، در بخش هایی از دندان پلاک و باکتری جمع شده و در نتیجه در اثر فعالیت باکتری ها دندان مواد معدنی خود را از دست بدهد. در این مناطق لکه های سفید در دندان ایجاد می شود که ماندگار است.
- امکان خارج کردن ارتودنسی از دهان: هر زمانی که ضرورت داشته باشد می توانید وسیله ارتودنسی را از دهانتان در بیاورید.
- خارج کردن هنگام غذا خوردن: هنگام غذا خوردن میتوانید دستگاه ارتودنسی غیر ثابت را از دهان در بیاورید و هر چیزی که می خواهید بخورید. در حالی که در ارتودنسی ثابت باید خوردن برخی مواد غذایی و خوراکی ها را کنار بگذارید چون ممکن است باعث صدمه دیدن وسیله ارتودنسی شود.
- نامرئی بودن الاینر: اگر از الاینر به جای براکت استفاده می کنید از مزیت نامرئی بودن آن و در نتیجه عدم تاثیر ارتودنسی بر زیبایی لبخند بهره می برید.
همچنین بخوانید: مراقبت های دوران درمان ارتودنسی
معایب
اگر چه ارتودنسی متحرک یا غیر ثابت مزیت های قابل توجهی دارد اما نباید از معایب آن چشم پوشید.
- عدم امکان غذا خوردن وقتی در دهان است: زمانی که الاینر در دهانتان قرار دارد نباید هیچ چیزی بخورید. تنها چیزی که می توانید مصرف کنید آب آشامیدنی است. جویدن با الاینر باعث خراب شدن آن می شود.
- رنگ گرفتن زود پلاک های شفاف: در مورد پلاکهای شفاف اگر مراقب نباشید و نوشیدنی هایی بخورید که رنگی هستند، پلاک بدرنگ و کدر می شود.
- باید حتما ۲۲ ساعت در دهانتان باشد: باید حواستان باشد همیشه به جز مواقع غذا خوردن و مسواک زدن تا حد ممکن (۲۲ساعت در روز) پلاک ارتودنسی در دهان تان باشد. اگر دائماً فراموش کنید آن را در دهان بگذارید یا از این کار سر باز بزنید نه تنها نتیجه ای در درمان تان حاصل نمی شود بلکه ممکن است وضعیت دندان های تان را بدتر کنید. اگر فکر می کنید ممکن است الاینر را دائما فراموش کنید و نتوانید به استفاده از وسیله ارتودنسی متحرک متعهد باشید بهتر است از ارتودنسی ثابت بهره ببرید.
- احتمال گم شدن: هنگامی که پلاک را از دهان در می آورید باید حواستان باشد آن را بشویید و فقط در جعبه مخصوص خود بگذارید. در غیر این صورت احتمال زیادی دارد که آن را گم کنید یا جا بگذارید.
ارتودنسی متحرک برای کودکان
ارتودنسی متحرک برای فک بالایی و پایینی به صورت مجزا از هم و همچنین دو فک با هم نیز به صورت تخصصی توسط متخصص ارتودنسی انجام میشود. اهداف ارتودنسی متحرک برای کودکان توسعه فضای دهان و رویش منظم دندانی است. ارتودنسی متحرک توسط سیم و مواد اکریلی انجام میشود. قابلیت جدا کردن و سوار کردن مجدد ارتودنسی از مزایای ارتودنسی متحرک میباشد. این ارتودنسی برای کودکان در سن پایین انجام میشود و باعث نظم بخشی به ساختار نامنظم دندانها میشود.
اثرات ارتودنسی متحرک برای کودکان به شرح زیر است:
- هدایت حرکات دندانی کودک در مسیر لازم.
- انجام حرکات ابتدایی و ساده برای کودکانی که بدون ارتودنسی قادر به انجام امورات خود نیستند.
- جابجایی های دندانی در حد کم.
ارتودنسی متحرک برای فک بالا
این نوع ارتودنسی با استفاده از کام و قلاب روی فک بالا قرار میگیرد و برای باز کردن فضای فک استفاده میشود. در این ارتودنسی از یک پیچ برای باز کردن فضای فک استفاده میشود. این ارتودنسی به شکل گیری بهتر فک بالا برای کودکان که فضای کام کوچکی دارند کمک میکند.
ارتودنسی متحرک برای فک پایین کودک
ارتودنسی فک پایین نسبت به فک بالا کاربرد کمتری دارد و برای بهبود بخشیدن به فضای فک پایین کودک مورد استفاده است. ارتودنسی فک پایین نسبت به فک بالا جایگاهی برای گیر کردن قالب ارتودنسی نداشته و در نتیجه لق است.
ارتودنسی متحرک برای فک بالایی و پایینی در کودک
در مواقعی ممکن است که کودک به صورت همزمان به ارتودنسی فک بالا و پایین نیازمند شود. هرچند این کار ممکن است برای کودک ناخوشایند باشد اما قابلیت انجام شدن داشته و جهت رعایت حال کودک با فاصله زمانی این پلاک ها برای کودک انجام میشود.
طول درمان ارتودنسی متحرک چقدر است؟
طول مدت درمان بستگی زیادی به وضعیت دندانهای تان دارد. در مورد ریتینر اگر درمان ارتودنسی پیچیده ای داشته اید یا دندان ها فاصله زیادی را حرکت کرده اند، احتمال برگشت دندان ها بیشتر است. در نتیجه معمولاً مدت زمان بیشتری باید ریتینر استفاده کنید. در مورد الاینر نیز طول دوره درمان بستگی به وضعیت دندانها دارد. معمولاً برای صاف و مرتب کردن همه دندان ها یک تا دو سال زمان لازم است.
همچنین بخوانید: اول جراحی فک و ارتودنسی انجام دهیم یا عمل بینی؟
سوالات متدوال در مورد درمان متحرک
۱. ارتودنسی متحرک بهتر است یا ارتودنسی ثابت؟
نمی توان گفت کدام روش ارتودنسی بهتر است چرا که هر کدام از این روشها معایب و مزایای خود را دارند. در مورد جنبه های مختلف هر روش درمان با متخصص ارتودنسی باید صحبت کنید. (ارتودنسی ثابت)
۲. در مدتی که تحت درمان ارتودنسی متحرک قرار دارند چگونه دندان هایم را تمیز کنم؟
یکی از مهمترین مزیت های ارتودنسی متحرک این است که هنگام مسواک زدن خیلی راحت پلاک را از دهانتان در می آورید و دندان هایتان را مسواک میزنید. پس از تمیز کردن دندانها، پلاک ارتودنسی را هم باید جداگانه تمیز کنید.
برای تمیز کردن پلاک میتوان از آب و مایع دستشویی و یا شوینده های مخصوص استفاده کرد.
۳. چند ساعت در روز باید از ارتودنسی متحرک استفاده کرد؟
برای اثر گذاری بیشتر باید به صورت منظم از پلاک متحرک ارتودنسی استفاده کرد، فقط میتوانید هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن آن را از دهان خارج کنید. به گفته دندانپزشکان ۴ ساعت در روز میتوانید پلاک را از دهانتان خارج کنید.
کسی هست که ارتودنسی نامرئی انجام داده باشه