کشیدن دندان عقل

کشیدن دندان عقل معمولا طی یک عمل جراحی انجام می شود تا یک یا چند دندان عقل که سومین دندان آسیاب بزرگ دائمی هستند، از دهان بیرون کشیده شوند.

بیشتر ما چهار دندان عقل در انتهای هر قوس دندانی داریم. اما از آنجایی که دندان های عقل آخر از همه بیرون میزنند، در بسیاری از مواقع فضای کافی برای رشد آنها باقی نمانده است در نتیجه نمیتوانند کامل یا صاف و مرتب بیرون بزنند. این ممکن است باعث درد یا عفونت شود. در نتیجه تصمیم بر کشیدن دندان عقل گرفته می شود.

با این حال گاهی اوقات هم برخی از دندانپزشکان برای جلوگیری مشکلات احتمالی در آینده، دندان عقل را می کشند حتی در حالی که هیچ مشکلی ایجاد نکرده است. بر سر این موضوع اتفاق نظر وجود ندارد.

آیا کشیدن دندان عقل لازم است؟

دندان عقل آخرین دندانی است که در عقب دندان در می آید. در صورتی که شرایط زیر را داشته باشد، نیازی به کشیدن آن نیست:

• سالم است.
• کامل رشد کرده و بیرون زده است.
• از جایگاه درستی بیرون زده و وضعیت تماس آن با دندانهای مقابل درست و مناسب است.
• به آن دسترسی دارید و میتوانید با مسواک و نخ دندان آن را خوب تمیز کنید.

با این وجود، در بسیاری از موارد دندان عقل فضای کافی برای رشد مناسب ندارد و مشکلاتی ایجاد می کند. ممکن است دندان همراستا با بقیه دندانها نباشد و با زاویه و یا حتی به صورت خوابیده قرار گرفته باشد. در این حالت مشکلاتی هنگام بیرون زدن آن به وجود می آید. مشکلاتی که دندان عقل ممکن است ایجاد کند به صورت زیر است:

• کاملا نهفته در زیر لثه باقی می ماند. اگر دندان نتواند بیرون بزند، بخشی از آن یا همه آن در فک گیر می کند. گاهی این باعث عفونت یا تشکیل کیست می شود که به بقیه دندانها یا حتی استخوان فک، صدمه می رساند.
• دندان عقل نیمه نهفته مانده است یعنی بخشی از آن بیرون زده است اما بخشی از آن هم در زیر لثه مانده است. این وضعیت باعث می شود تمیز کردن دندان سخت تر شود. در نتیجه پلاک و باکتریها راحت تر اطراف آن جمع می شوند و عفونت و پوسیدگی ایجاد می کنند.
• دندان عقل فضای کافی ندارد و با فشاری که به بقیه دندانها وارد می کند، باعث کج شدن آنها می شود.

کشیدن دندان عقل چه خطرات و عوارضی ممکن است داشته باشد؟

• درد و ورم لثه و حفره دندان کشیده شده.
• خونریزی که پس از ۲۴ ساعت متوقف نشده است.
• درد در هنگام باز کردن فکها
• کندی التیام زخم
• صدمه دیدن ترمیم دندان های مجاور یا ریشه آنها
• التهاب دردناکی به نام خشکی حفره دندان که در صورت کنده شدن زودتر از موعد لخته خون، روی می دهد.
• بی حسی دهان و لبها پس از بر طرف شدن تاثیر بی حسی موضعی که ناشی از صدمه دیدن یا التهاب عصبهای فک است.

عوارض نادر عبارتند از موارد زیر:

• بی حسی طولانی مدت یا ماندگار دهان یا لبها
• شکستن فک در صورتی که دندان محکم به استخوان چسبیده باشد
• سوراخ شدن سینوس در موارد دندان عقل بالا

از آنجایی که در هنگام جراحی کشیدن دندان عقل ممکن است باکتریها وارد جریان خون شوند، ممکن است در جایی از بدن عفونت ایجاد شود. کسانی که در مقابله با عفونت در بدن مشکل دارند پیش و پس از جراحی باید آنتی بیوتیک مصرف کنند. از جمله این افراد، کسانی که با نقص مادرزادی در قلب به دنیا آمده اند و کسانی که دریچه قلب مصنوعی دارند، می باشند.

سن کشیدن دندان عقل چه زمانی است؟

نمیتوان سن مشخصی را برای کشیدن دندان عقل بیان کرد چون دندانپزشکان معتقدند تا زمانی که دندان عقل مشکلی ایجاد نکرده است یا به نظر نمی رسد مشکل ایجاد کند، نیازی به کشیدن آن نیست.

برخی دندانپزشکان توصیه می کنند اگر دندان عقل کامل بیرون نزده است، بهتر است کشیده شود و بهترین سن برای این کار، جوانی است چون هنوز ریشه دندانها و استخوان کامل رشد نکرده اند و کشیدن دندان راحت تر است و بهبودی پس از آن هم سریعتر. به همین علت برخی از جوانان دندان عقل خود را می کشند پیش از این که مشکلی به وجود آورده باشد.

به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، کشیدن دندان عقل در صورتی ضروری است که تغییراتی در ناحیه این دندانها ایجاد شده باشد مانند:

• درد
• عفونت مکرر لثه اطراف آن
• تشکیل کیست
• تومور
• صدمه رساندن به دندانهای همسایه
• التهاب لثه
• پوسیدگی گسترده دندان

تصمیم برای کشیدن دندان عقل همیشه تصمیم قاطعانه ای نیست. برای این که بدانید این کار برای شما مناسب است یا نه، با دندانپزشک و یا جراح دهان صحبت کنید.

در تصویر روبه رو، دندان عقل نهفته (گیر کرده در زیر لثه) را مشاهده می کنید که باعث التهاب و درد بافت نرم روی آن شده است.

جالب است بدانید برخی افراد اصلا دندان عقل در نمی آورند. در بسیاری از افراد هم دندان عقل به شکلی طبیعی و سالم بیرون میزند و مشکلی ایجاد نمی کند. بنابراین نیازی نیست آن را بکشند.

آیا دندان عقل نهفته باید کشیده شود؟

دندان نهفته به دندانی گفته می شود که در داخل فک گیر کرده و نتوانسته کامل بیرون بزند. به دو دلیل دندان عقل نهفته کشیده می شود:

• مشکلات نهفتگی دندان عقل

گاهی این وضعیت مشکلاتی ایجاد می کند که دندانپزشک را ناچار به کشیدن آن می کند. این مشکلات عبارتند از:

• درد
• گیر کردن ذرات غذا پشت دندان عقل
• عفونت یا التهاب لثه
• پوسیدگی دندان در بخش بیرون زده دندان عقل
• صدمه دیدن دندانهای اطراف یا استخوان مجاور
• تشکیل کیست در اطراف دندان عقل
• عوارض ارتودنسی
• جلوگیری از بروز مشکل ناشی از نهفتگی دندان عقل در آینده

به سختی میتوان پیش بینی کرد آیا دندان عقل نهفته در آینده مشکل ساز می شود یا خیر. اما در موارد زیر، کشیدن و یا جراحی دندان عقل نهفته منطقی است:

• دندان عقل وضعیتی دارد که میتواند منجر به بروز مشکل شود.
• فضای کافی برای بیرون زدن آن وجود ندارد و یا تمیز کردن کامل آن سخت است.
• عوارضی در کشیدن دندان عقل در میانسالی یا پیری میتواند به وجود بیاید که در جوانی کمتر محتمل است.
• در سالمندی ممکن است عمل جراحی کشیدن دندان عقل و عوارض پس از جراحی برای فرد سخت باشد.

کشیدن دندان عقل چگونه است؟

1. ابتدا دهان بی حس می شود.
2. برشی در لثه ایجاد می شود تا دندانپزشک به دندان و استخوان اطراف آن دسترسی پیدا کند.
3. بخشی از استخوان که جلوی دندان را گرفته است برداشته می شود.
4. سپس دندان به صورت کامل و یا به صورت چند تکه بیرون آورده می شود.
5. هر گونه ذرات باقی مانده دندان یا استخوان برداشته می شود و محل جراحی تمیز می شود.
6. لثه بخیه می شود تا زودتر خوب شود اگر چه همیشه نیاز به این کار نیست.
7. پانسمان روی محل کشیدن دندان قرار داده می شود تا خونریزی کنترل شده و لخته خون شکل بگیرد.

وضعیت من پس از کشیدن دندان عقل چگونه است؟

• در بیشتر موارد، دوره بهبودی تنها چند روز طول می کشد. در این مدت میتوانید برای کنترل درد مسکن مصرف کنید.
• ممکن است در روز اول کمی خونریزی از محل کشیدن دندان داشته باشید. از تف کردن شدید یا زیاد خودداری کنید چون باعث کنده شدن لخته خون حفره دندان می شود.
• برای کاهش ورم و کبودی از کمپرس سرد استفاده کنید. معمولا ظرف دو تا سه روز ورم میخوابد ولی کبودی ممکن است بیشتر طول بکشد.
• مایعات زیاد مصرف کنید. نوشیدنی الکلی، گازدار یا کافئین دار مصرف نکنید. همچنین در روز اول نباید نوشیدنی داغ مصرف کنید.

توصیه های لازم پس از کشیدن دندان عقل

• یک گاز استریل روی زخم بگذارید و با ملایمت آن را گاز بگیرید. اگر کاملا آغشته به خون شده است آن را عوض کنید.
• اگر پس از ۲۴ ساعت هنوز خونریزی دارید با دکتر تماس بگیرید.
• در حالی که هنوز دهانتان بی حس است، چیزی نخورید چون ممکن است به لب، زبان یا گونه خود صدمه بزنید.
• هنگام دراز کشیدن سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید.
• میتوانید کیسه حاوی قطعات یخ روی گونه بگذارید تا ورم و درد کاهش یابد. در بیست و چهار ساعت اول پس از کشیدن دندان، چند مرتبه کمپرس سرد استفاده کنید و هر بار ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بگذارید بماند. پس از یک روز میتوانید کمپرس گرم استفاده کنید.
• پس از جراحی از فعالیت بدنی خودداری کنید چون خونریزی را افزایش می دهد.
• تا ۲۴ ساعت غذاهای نرم مانند ژله، سوپ رقیق، ماست و از این قبیل خوراکیها بخورید. به تدریج که بهتر می شوید میتوانید غذاهای جامد بخورید.
• از نی استفاده نکنید چون ممکن است باعث کنده شدن لخته خون و تاخیر در بهبودی محل زخم شود.
• پس از ۲۴ ساعت، دهان خود را با آب نمک گرم چند مرتبه در روز بشویید تا ورم و درد کاهش یابد. دقت کنید با ملایمت باید دهان را شستشو بدهید. برای درست کردن آب نمک، یک قاشق چای خوری (۵ گرم) نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید.
• حداقل تا ۲۴ ساعت پس از جراحی نباید سیگار بکشید. حرکت مکیدن باعث شل شدن لخته خون و تاخیر در بهبودی می شود. همچنین سیگار خون رسانی را تضعیف می کند و میکروبهایی را وارد بدن می کند که میتوانند محل زخم را آلوده کنند.
• از مالیدن محل کشیدن دندان با زبان یا انگشت خودداری کنید.
• دندانها و زبان خود را با دقت مسواک بزنید.

در صورتی که لازم باشد دندانپزشک از شما می خواهد چند روز بعد برای کشیدن بخیه مراجعه کنید.