مشکلات دندان از جمله مواردی است که دیر یا زود برای اکثر افراد اتفاق می افتد. در واقع افراد در سنین مختلف به دلایل گوناگونی دچار بیماری های دندان از جمله خراب شدن دندان، پوسیدگی دندان، شکسته شدن دندان و .. می شوند. در مواردی که این بیماری ها همراه با از دست دادن کامل دندان باشد و امکان پر کردن آن دیگر وجود نداشته باشد، باید از شیوه های دیگر درمانی استفاده کرد که نتیجه نهایی ایجاد دندان برای فرد است. یکی از این روش ها، انجام پروتز دندان می باشد.
پروتز دندان یک روش دندانپزشکی برای جایگزینی دندان طبیعی است. پروتز دندان به عنوان یک جانشین برای دندان هایی که به طور کامل از بین رفته و درمان نمی شوند، استفاده می شود. پروتز ها انواع مختلف ثابت و متحرک دارند.
پروتز دندان چیست و چه کارکردی دارد؟
همانطور که از نام آن پیداست، در دسته موارد دندانپزشکی قرار می گیرد و نقش یک دندان طبیعی را به صورت کامل یا جزیی ایفا می کند. به این خاطر می گوییم به صورت کامل یا جزیی چون در برخی موارد دندان طبیعی کامل از بین رفته است و پروتز به صورت ساختار کامل برای بیمار استفاده می شود و در برخی موارد دیگر فقط برای قسمتی از دندان مانند تاج آن از پروتز استفاده می کنند.
پروتز کامل شامل اجزای مختلفی از جمله تاج دندان، پل، دندان مصنوعی، ایمپلنت دندان و روکش می باشند که شامل اجزای ثابت و متحرک هستند. در زمینه پروتز دندان مراجعه به دندان پزشک حرفه ای و یا متخصص پروتز الزامی می باشد.
در زمینه مزایا و کارکرد پروتز دندان چند مورد بسیار مهم وجود دارد. از جمله اینکه در زمینه غذا خوردن شرایط فرد بسیار بهتر می شود و به راحتی می تواند به خوردن و آشامیدن بپردازد بدون اینکه با درد دندان یا حساسیت های مربوط به آن مواجه شود. از طرفی می دانیم که دندان ها در زیبایی فرد تاثیر بسیار زیادی دارند. همین امر باعث می شود که پروتز دندان عاملی برای ایجاد اعتماد به نفس و آرامش فرد گردد.
در موارد دیگر، پروتز دندان از تحلیل استخوان های فک جلوگیری می کند و به حفاظت دندانی که عصب کشی شده است می پردازد.
در نهایت با انجام یک پروتز درست و استاندارد شما دوباره با یک لبخند زیبا همراه خواهید بود.
انواع پروتز دندان
مهم ترین دسته بندی که برای پروتزهای دندانی استفاده می شود، نحوه قرارگیری آن ها در دهان است که به صورت زیر تقسیم می شوند:
- پروتز دندان ثابت
- پروتز دندان متحرک
هر کدام از این انواع ویژگی هایی دارند و بنابر دلایلی پزشک تشخیص می دهد که کدام مدل برای بیمار استفاده شود. با تعریف کوتاهی در زمینه انواع پروتز بعضی ویژگی های بارز آنها را نیز بیان می کنیم.
۱. پروتز دندان ثابت
این نوع پروتز که در خیلی موارد از آن به اسم روکش دندان نیز یاد می شود، به صورت همیشگی درون دهان قرار می گیرد و فرد زمان استفاده از آن، به سختی متوجه طبیعی بودن و غیر طبیعی بودن دندان ها خواهد شد. ظاهر بسیار مناسب از یک طرف و طبیعی بودن این نوع پروتزها سبب شده است که طرفداران زیادی داشته باشند.
خود پروتزهای ثابت به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
- پروتز دندان به صورت روکش تک واحدی دندان
اگر میزان آسیب دیدگی برای یک دندان اتفاق افتاده باشد و مقدار آن به حدی نباشد که دیواره های دندان از بین برود، می توان از روکش دندان استفاده کرد. در مواردی که دندان شما تغییر رنگ داده است و تیره و زرد شده یا به دلیل چند بار پر شدن، سطح آن سیاه شده است، می توانید پروتز روکش دندان را انتخاب کنید، که کاملا شکل دندان شما را به صورت طبیعی در می آورد. از نظر هزینه نیز شرایط مناسبی دارد و از ادامه خراب شدن دندان جلوگیری می کند.
- پروتز دندان به صورت بریج دندان
اگر جایی فقط واژه پروتز دندان ثابت را به کار بردن، منظور همین بریج دندان است. زمانی که بین دو دندان ثابت یک یا چند دندان دچار پوسیدگی و خرابی باشند و به مقدار زیادی از استخوان دندان ها از بین رفته باشد، از روش بریج دندان استفاده می گردد.
به این صورت که از دو دندان سالم ابتدا و انتها به عنوان ستون استفاده می شود و فاصله بین آنها پل گذاری می شود. حالا امکان پر کردن ناحیه ما بین دندان ها وجود دارد. مزایای این نوع پروتز، پر کردن جای خالی دندان ها، افزایش زیبایی و کمک به عملکرد بهتر دندان ها در زمان خوردن و آشامیدن است.
۲. پروتز دندان متحرک
دسته دیگری از پروتزهای مورد استفاده در میان دندان پزشکان و … پروتزهای متحرک می باشند. استفاده از این نوع پروتزها در شرایطی توصیه می شود که امکان استفاده از پروتز ثابت برای فرد وجود نداشته باشد و فرد مجبور گردد از پروتز متحرک استفاده کند. چرا که میزان طبیعی بودن آنها و زیبایی آنها کمتر از پروتزهای ثابت است و مشکلات دیگری را نیز به همراه خواهند داشت.
از آن جهت به این نوع پروتز، پروتز متحرک گفته می شود که امکان گذاشتن و برداشتن لحظه ای برای فرد فراهم است. پروتزهای متحرک معمولا در زمان هایی استفاده می شوند که تعداد دندان های خراب و افتاده زیاد باشد.
این نوع از پروتز نیز انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر می شوند :
- پروتز دندانی متحرک پارسیل
یک نوع پروتز دندانی متحرک به صورت جزیی هستند که در فضای دندانپزشکی به نام دندان تکه ای نیز معروف می باشند. خود پروتز پارسیل دارای چند نوع است که از نظر ویژگی و کاربرد متفاوت می باشد:
- پروتزهای پارسیل به صورت تمام آکریل: یک درمان موقت و اولیه است که برای مدت زمان خاص استفاده می گردد.
- پروتزهای کروم کبالت: در مواردی که نمی شود از پروتز ثابت استفاده کرد یا فرد بنابر دلایلی علاقه به پروتز ثابت ندارد، این نوع پروتز پارسیل استفاده می شود. یکی از مواردی که نمی توان از پروتز ثابت استفاده کرد زمانی است که در انتهای دهان فرد دندانی وجود نداشته باشد که متخصص بتواند از آن به عنوان پل و بریج استفاده کند.
مورد دیگری از دندان های متحرک وجود دارد که همراه با لثه می باشند و در آنها آلیاژ فلزی استفاده شده است. البته وجود گیره های موجود در این نوع از پروتزها برای فرد احساس ناخوشایندی را ایجاد می کند. در این موارد نیز دندان های پروتز متحرک پارسیلی در بازار وجود دارد که قسمت گیره فلزی نیز به صورت رنگ دندان طراحی گردیده است.
- پروتز متحرک دندان به صورت کامل یا دست دندان
یکی از معروف ترین پروتزهای دندانی، دندان مصنوعی کامل است که اکثر ما از نزدیک آنها را مشاهده کرده ایم و بیشتر در میان افراد سالخورده استفاده می شود. جایی که فرد تمام دندان های خود را از دست داده است و از یک پروتز کامل و یک تکه برای هر فک استفاده می کند.
کارکرد این نوع پروتز در نوع خود و در زمان اولیه بسیار قابل توجه بود. اما با گذر زمان و مشکلاتی که برای آن فراهم می شد از جمله زرد شدن، شکسته شدن و .. کم کم میزان مصرف آن کاهش پیدا کرده است و استفاده از ایمپلنت دندان در میان افراد بیشتر شده است. از نظر قیمتی این نوع پروتز یکی از ارزان ترین پروتزهای مورد استفاده میان افراد است و در دو نوع معمولی و لثه نرم ارائه می گردد.
- پروتز متحرک دندان از نوع اوردنچر
ترکیب کامل شده دست دندان و روش ایمپلنت را اوردنچر می گویند. به طوری که یک دست دندان کامل بر روی پایه های ایمپلنت قرار گرفته درون لثه نصب می شود و شکل طبیعی تری دارد. کارکردن با آن راحت تر است و به نحوی می توان گفت نیمه متحرک است چرا که به پایه های ایمپلنت متصل می گردد.
چه عواملی در انتخاب نوع پروتز موثر است؟
در مورد انتخاب نوع پروتز، تصمیم نهایی را متخصص پروتز می گیرد، اما باید گفت وضعیت دهان و دندان فرد بیشترین تاثیر را در انتخاب پروتز دارد. اگر تعداد دندان های خراب شده و از بین رفته کم و محدود باشد، معمولا پروتز ثابت پیشنهاد می شود که برای همان ناحیه استفاده شود. اما در مواردی که دندان های زیادی خراب شده اند و از بین رفته اند، پزشک برای کاهش هزینه و همچنین کاهش زمان درمان، پروتزهای متحرک را پیشنهاد می دهد که بسته به نوع فک و لثه می تواند شامل ایمپلنت باشد یا نباشد.
اهمیت جایگزین کردن دندان های از دست رفته
اگر دندانی دچار پوسیدگی و خرابی می شود، یکی از مهمترین نکاتی که باید به آن توجه شود، درمان سریع آن و در صورت نیاز، جایگزین کردن دندان از دست رفته می باشد. از جمله دلایلی که باعث اهمیت این مورد می شود، جلوگیری از فشار بیشتر به سایر دندان ها، افزایش زیبایی و اعتماد به نفس فرد، حفظ شرایط بهداشتی دهان و دندان، مانع از تغییرات فک، مانع از کج شدن سایر دندان ها و ….می باشد. پس در اولین فرصت به متخصص مراجعه کنید و بنابر تشخیص دندانپزشک با یکی از انواع پروتزها، محل خالی دندان خود را پر کنید و سلامت باقی دندان ها را تضمین نمایید. این مورد را در نظر داشته باشید که وقتی یک دندان از بین برود فشار چند برابری به سایر دندان ها برای جویدن وارد می شود.
مراقبت از پروتز دندان
پروتزهای دندانی که برای افراد استفاده می شود تا مقدار بسیار زیادی مشابه دندان های طبیعی است و به فرآیند نگهداری و مراقبت آنها باید اهمیت ویژه ای داده شود.
- حفظ نظافت دندان ها
- عدم فشار زیاد به دندان پروتز
- تمیز کردن سطح دندان با مسواک مناسب
- هفته ای یک بار آنها را درون محلول های ضد عفونی قرار دهید.
- بعد از غذا خوردن بلافاصله دندان ها را تمیز کنید (این مورد از تغییر رنگ دندان پروتز جلوگیری می کند)
برای اطلاعات بیشتر: نحوه مراقبت بعد از تحویل پروتزهای دندانی
دوام و ماندگاری آن چقدر است؟
اگر بتوانید دو هفته اولیه را به خوبی سپری کنید و پروتز با دهان شما همخوانی پیدا کند، شرایط نگهداری در دراز مدت نیز راحت تر خواهد بود. ابتدا به این نکته توجه داشته باشید که عدم سازگاری پروتز دندانی در روزهای اولیه امری طبیعی است و بخاطر التهاب ایجاد شده در دهان، خوردن و آشامیدن با آن کمی دشوار می باشد.
همانطور که دندان طبیعی دارای ماندگاری متفاوتی در افراد مختلف است، پروتز دندان نیز ماندگاری متفاوتی دارد و در افراد مختلف، نتیجه متفاوتی خواهد داشت. البته در صورت رعایت نکات مربوط به بهداشت و نگهداری دندان، می توانید طول عمر این نوع دندان ها را افزایش دهید و سالیان سال از آنها استفاده کنید.
مزایای استفاده از پروتز دندان
هر فردی که دچار مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان، خراب شدن دندان، عدم توانایی در جویدن غذا، مشکل در صحبت کردن ناشی از نبود دندان و … است باید برای درمان اقدام کند. در این موارد پروتز دندان در انواع مختلف، با توجه به تشخیص متخصص، یک راه حل سریع و کاملا کاربردی می باشند. بهتر است به بهترین متخصصان و دندانپزشکان مراجعه کنید تا در زمینه قالب گرفتن و ساخت پروتز مناسب به مشکل برخورد نکنید. پروتز های دندانی به سلامت دهان و دندان شما کمک می کنند. از خرابی سایر دندان ها جلوگیری می کنند و زیبایی و افزایش اعتماد به نفس را برای شما به همراه خواهند داشت. در صورت عدم جایگزین کردن دندان با پروتز، مشکلاتی مانند ساییدگی دندانهای دیگر، کج شدن آنها، زخم شدن و تغییر فرم لثه و .. بوجود خواهد آمد.
عوارض پروتز دندان
- آلرژی و حساسیت
- ایجاد نارحتی های دهانی به دلیل عدم سازگاری
- مشکلات ناشی از عدم قالب گیری درست یا نصب مناسب پروتز
- ایجاد تورم و التهاب کوتاه مدت
هزینه پروتزهای دندانی
اینکه از کدام نوع پروتز، برای کدام ناحیه از دهان و همچنین برای چه تعداد از دندان ها استفاده کنید، باعث تغییر در هزینه می شود. همچنین نیاز به لابراتوار، هزینه متخصص و کلینیک و .. نیز در شرایط مختلف، متفاوت است. به همین دلیل نمی توان قیمت مشخص و واحدی را در زمینه پروتز بیان کرد. البته شما زمانی که برای مشاوره و معاینه اولیه به متخصص مراجعه نمایید، قیمت و هزینه کامل را به شما بیان خواهند کرد.
ممنون از راهنمایی های مفید و کاربردی شما
سلام وقت بخیر
سپاس از لطف و توجه تان.